Czynny udział w zbiegowisku na 11-go listopada (art. 254 k.k.)

Do przyjęcia odpowiedzialności za występek z art. 254 § 1 k.k. nie jest niezbędne ustalenie, że poszczególny uczestnik zbiegowiska dokonał indywidualnego aktu gwałtu. Istotne jest psychiczne i fizyczne zaangażowanie.

Rzucanie kamieniem choćby w pełni zabezpieczonego przed możliwymi urazami policjanta zawsze powoduje sytuację niebezpieczną dla życia i zdrowia ludzi, a także mienia innych osób. Kamień wyrzucany jest ze znaczną siłą i może spowodować obrażenia ciała, zwłaszcza w sytuacji, gdy policjanci obrzucani są takimi niebezpiecznymi przedmiotami z różnych stron, grozi im wówczas realne niebezpieczeństwo.

Rzucanie kamieniami w centrum miasta powoduje, że uszkodzeniu mogą ulec wartościowe rzeczy innych osób, w tym zwłaszcza samochody, których część parkowana jest na parkingach w pobliżu dróg.

Udział w zbiegowisku osób, które dokonują gwałtownego zamachu wobec osób lub mienia jest przestępstwem nawet, gdy jego pojedynczy uczestnik nie bierze bezpośredniego udziału w atakowaniu osób lub mienia, jeśli sprawca angażuje się psychicznie i fizyczny w jego przebieg i okazuje solidarność z innymi uczestnikami zbiegowiska (por. postanowienie SN z dnia 18 lutego 2015 r., II KK 20/15)

Nie może budzić wątpliwości, że rzucanie w policjantów kamieniami podczas nielegalnego zbiegowiska było podjęte bez żadnego powodu. Uczestnicy owego zbiegowiska, w tym również oskarżony działali publicznie i okazywali przez to rażące lekceważenie porządku prawnego.

Prowadzi to do uznania, że oskarżony dopuścił się czynnego udziału w zbiegowisku, czyli przestępstwa określonego w art. 254 § 1 k.k., gdyż brał czynny udział w zbiegowisku wiedząc, że jego uczestnicy wspólnymi siłami dopuszczali się gwałtownego zamachu na osoby i mienie. Oskarżony działał przy tym w warunkach występku o charakterze chuligańskim, czyli określonego w treści art. 115 § 21 k.k.

Wyrok SR w Legionowie z dnia 21 marca 2017 r., II K 554/15; Standard: 10790

Do przyjęcia odpowiedzialności za występek z art. 254 § 1 k.k. nie jest niezbędne ustalenie, że poszczególny uczestnik zbiegowiska dokonał indywidualnego aktu gwałtu. Wystarczające jest bowiem wzięcie udziału w zbiegowisku ze świadomością, że uczestnicy tego zbiegowiska dopuszczają się wspólnymi siłami gwałtownego zamachu na osobę lub mienie.

„Branie czynnego udziału” w zbiegowisku nie polega  na samym uczestnictwie w nim. Istotny jest  fakt psychicznego i fizycznego zaangażowania się w jego przebieg i solidarność z innymi uczestnikami zbiegowiska.

Postanowienie SN z dnia 18 lutego 2015 r., II KK 20/15; Standard: 14521

Nie wypełnia warunków "czynnego udziału" sam fakt znalezienia się w zbiegowisku publicznym. Trafna jest więc teza wyroku SN z dnia 22 kwietnia 1983 r. Rw 279/83, iż "podmiotem przestępstwa nie może być przypadkowy przechodzień, niesolidaryzujący się z działaniem zbiegowiska jako całości, ani też osoba, która ogarnięta przez tłum nie może się z niego wydostać.

Czyn z art. 254 § 1 k.k. nie wymaga nastąpienia materialnego skutku, bowiem jest to przestępstwo bezskutkowe - karany jest sam udział w zbiegowisku.

W zbiegowisku publicznym bierze udział także ten, kto jest częścią duchową tłumu, z tym tłumem się identyfikuje, przyczynia się do wytworzenia nastroju - na przykład okrzykami, biciem braw, okazywaniem zadowolenia lub niezadowolenia z pewnych działań, jest do pewnego stopnia częścią zbiorowego organizmu, jakim jest tłum popełniający przestępstwo.

Wyrok SO w Zamościu z dnia 27 czerwca 2013 r., II Ka 489/13; Standard: 27109

Dla przyjęcia czynnego udziału sprawcy w zbiegowisku, który musi być w jakiś sposób uzewnętrzniony, wystarczy uczestniczenie w jego formowaniu i dobrowolne przemieszczanie się z uczestnikami zbiegowiska. Nie jest niezbędne ustalenie, że poszczególny jego uczestnik dokonał indywidualnego ataku gwałtu.

Do strony przedmiotowej czynu poszczególnego uczestnika zbiegowiska nie należy zamach gwałtowny na osobę lub mienie.

Dodać trzeba, że w zbiegowisku publicznym bierze udział także ten, kto jest częścią duchową tłumu, z tym tłumem się identyfikuje, przyczynia się do wytworzenia nastroju - na przykład okrzykami, biciem braw, okazywaniem zadowolenia lub niezadowolenia z pewnych działań, jest do pewnego stopnia częścią zbiorowego organizmu, jakim jest tłum popełniający przestępstwo.

Wyrok SA w Katowicach z dnia 12 lipca 2007 r., II AKa 106/07

Występek określony w art. 275 § 1 k.k. [art. 254 § 1 k.k.] jest przestępstwem umyślnym, a więc sprawca musi mieć świadomość, że bierze udział w zbiegowisku publicznym, którego uczestnicy dopuszczają się gwałtownego zamachu na osobę lub mienie. Inaczej mówiąc - przyłączenie się do tak rozumianego zbiegowiska publicznego lub trwanie w nim musi być umyślne. Oznacza to, że podmiotem przestępstwa określonego w art. 275 § 1 k.k. [art. 254 § 1 k.k.] nie może być ani przypadkowy przechodzień lub postronny obserwator, nie solidaryzujący się z działaniem zbiegowiska jako całości, ani też osoba która ogarnięta przez tłum nie może się z niego, mimo czynionych starań, wydostać.

Występek określony w art. 275 § 1 k.k. [art. 254 § 1 k.k.] może być popełniony z winy umyślnej zarówno w formie zamiaru bezpośredniego, jak i w formie zamiaru ewentualnego, czyli wówczas, gdy sprawca przewiduje możliwość brania udziału w zbiegowisku publicznym, którego uczestnicy wspólnymi siłami dopuszczają się gwałtownego zamachu na osobę lub mienie, i na to się godzi.

Wyrok SN z dnia 22 kwietnia 1983 r., Rw 279/83; Standard: 39799

Do bytu przestępstwa określonego w art. 275 § 1 k.k. [art. 254 § 1 k.k.] konieczne i wystarczające zarazem jest ustalenie od strony przedmiotowej, że sprawca wziął udział w zbiegowisku publicznym charakteryzującym się tym, iż jego uczestnicy wspólnymi siłami dopuszczają się gwałtownego zamachu na osobę lub mienie.

Sam udział w takim zbiegowisku wyczerpuje znamiona omawianego przestępstwa.

Do strony przedmiotowej czynu poszczególnego uczestnika zbiegowiska nie należy zamach gwałtowny na osobę lub mienie. Od strony podmiotowej natomiast konieczne jest ustalenie umyślności działania sprawcy wyrażającej się w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym brania udziału w zbiegowisku ze świadomością, że uczestnicy tego zbiegowiska dopuszczają się wspólnymi siłami gwałtownego zamachu na osobę lub mienie.

Wyrok SN z dnia 9 marca 1983 r., IV KR 13/83; Standard: 39792