Art. 20. Fikcja zaginięcia przesyłki

Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR)

1. Osoba uprawniona może, bez dalszych dowodów, uważać towar za zaginiony, jeżeli nie został on wydany w ciągu trzydziestu dni po upływie umówionego terminu, a jeżeli terminu nie umówiono, w ciągu sześćdziesięciu dni po przyjęciu towaru przez przewoźnika.

2. Osoba uprawniona, otrzymując odszkodowanie za zaginiony towar, może pisemnie zażądać, aby w razie odnalezienia towaru w ciągu roku po wypłacie odszkodowania zawiadomiono ją o tym niezwłocznie. Należy potwierdzić jej to żądanie na piśmie.

3. W ciągu trzydziestu dni po otrzymaniu tego zawiadomienia osoba uprawniona może żądać, aby towar został jej wydany za zapłatą należności wynikających z listu przewozowego i za zwrotem otrzymanego odszkodowania, po ewentualnym potrąceniu kosztów, które byłyby objęte tym odszkodowaniem i z zastrzeżeniem wszelkich praw do odszkodowania za opóźnienie dostawy, przewidzianego w artykule 23 i ewentualnie w artykule 26.

4. Jeżeli nie wysunięto żądania, przewidzianego w ustępie 2, lub nie udzielono żadnych instrukcji w przewidzianym w ustępie 3 terminie trzydziestu dni albo jeżeli towar został odnaleziony później niż w rok po wypłaceniu odszkodowania, przewoźnik rozporządza nim stosownie do przepisów obowiązujących w miejscu, gdzie znajduje się towar.

Komentarze orzecznicze Analizy

Fikcja prawna zaginięcia towaru (art. 20 ust. 1 CMR)

SP (AI)opracował Jacek Ignaczewski przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI): Fikcja zaginięcia przesyłki a moment powstania roszczenia odszkodowawczego

– granice zastosowania art. 20 Konwencji CMR

1. Wprowadzenie

Konwencja CMR (Genewa, 1956 r.) ustanawia kompleksowe zasady odpowiedzialności przewoźnika za towar przewożony w międzynarodowym transporcie drogowym. W centrum mechanizmu odszkodowawczego znajduje się art. 17, który określa podstawy odpowiedzialności przewoźnika, oraz art. 20, który wprowadza fikcję prawną zaginięcia przesyłki. Kluczowe znaczenie ma interpretacja art. 20 ust. 1 – czy mamy do czynienia z domniemaniem wzruszalnym, czy z bezwzględną fikcją prawną, która wyznacza nie tylko charakter szkody, ale i moment wymagalności roszczenia.

2. Ratio legis art. 20 ust. 1 Konwencji CMR

Artykuł 20 ust. 1 CMR stanowi:

„Jeżeli towar nie został wydany w ciągu 30 dni po upływie umówionego terminu dostawy, osoba uprawniona może, bez dalszego dowodu, uważać towar za zaginiony.”

Przepis ten realizuje cel praktyczny i funkcjonalny: usunięcie stanu niepewności co do statusu przesyłki. Ma na celu umożliwienie uprawnionemu (nadawcy lub odbiorcy) niezwłocznego dochodzenia odszkodowania, zamiast oczekiwania na przypadkowe odnalezienie przesyłki. Konstrukcja „bez dalszego dowodu” wskazuje, że przepis nie przewiduje oceny faktycznego stanu rzeczy – to instrument ochrony zaufania do przewidywalności obrotu.

3. Charakter prawny fikcji – czy art. 20 ust. 1 wprowadza domniemanie czy fikcję prawną?

W wyroku IV CSK 415/18 Sąd Najwyższy jednoznacznie opowiedział się za koncepcją fikcji prawnej, nie za domniemaniem:

„Twierdzenie skarżącego, że istnieją wątpliwości dotyczące konstrukcji zawartej w art. 20 ust. 1, w szczególności przypisywanie jej znaczenia domniemania prawnego o charakterze wzruszalnym, jest chybione i odnosi się do odosobnionych zastrzeżeń przedstawicieli piśmiennictwa występujących w systemie prawnym common law.”

Fikcja zaginięcia ma więc charakter niewzruszalny – towar jest traktowany jako zaginiony ex lege, niezależnie od tego, czy zostanie później odnaleziony. Moment przekroczenia terminu 30 dni otwiera możliwość dochodzenia roszczenia odszkodowawczego.

4. Moment powstania i wymagalność roszczenia

Z punktu widzenia uprawnionego (nadawcy/odbiorcy):

Powstanie szkody i wymagalność roszczenia zachodzi z dniem 31.

Dostęp do pełnej treści jest płatny. Przejdź do premium

Reklama