Fikcja prawna zaginięcia towaru (art. 20 ust. 1 CMR)

(AI) Skorzystanie z uprawnienia do rozporządzania przesyłką po jej odnalezieniu, o którym mowa w art. 20 ust. 4 Konwencji CMR, nie powoduje wygaśnięcia roszczenia odszkodowawczego wobec przewoźnika, jeżeli nie doszło do wykonania umowy przewozu ani restytucji pełnej wartości przesyłki.

W myśl art. 20 ust. 1 osoba uprawniona może, bez dalszych dowodów, uważać towar za zaginiony, jeżeli nie został on wydany w ciągu trzydziestu dni po upływie umówionego terminu. Celem fikcji prawnej objętej tą regulacją jest definitywne usunięcie stanu niepewności w istniejących stosunkach prawnych.

Art. 20 ust. 4 Konwencji CMR reguluje sytuację odnalezienia przesyłki po upływie terminu, po którym uznaje się ją za zaginioną. Przepis ten nie uchyla jednak skutków uprzedniego skorzystania przez uprawnionego z przysługujących mu roszczeń – zwłaszcza gdy przewoźnik nie spełnił świadczenia w postaci dostarczenia przesyłki w terminie i odmówił wykonania dalszych obowiązków związanych z jej transportem. W rozpoznawanej sprawie przewoźnik odmówił przyjęcia odnalezionej przesyłki i kontynuowania przewozu, a odbiorca końcowy również zrezygnował z jej przyjęcia. Towar znalazł się w posiadaniu nadawcy w wyniku działań własnych, a nie na skutek wykonania umowy przez przewoźnika. Taka sytuacja nie może być utożsamiana z wykonaniem umowy przewozu, nie niweczy też prawa do odszkodowania. SN podkreślił, że powódka uzyskała rzecz niekompletną i zdekompletowaną, której nie przyjął odbiorca, a sama pozwana nie rozporządziła nią w trybie art. 20 ust. 4. Tym samym brak jest podstaw do uznania, że uprawniony rozporządził przesyłką w sposób uchylający odpowiedzialność przewoźnika.

Wyrok SN z dnia 26 listopada 2019 r., IV CSK 415/18

Standard: 89060 (pełna treść orzeczenia)

Art. 20 ust. 1 Konwencji, który statuuje fikcję prawną zaginięcia, jeżeli towar nie został wydany w ciągu trzydziestu dni po upływie umówionego terminu przewozu, a jeżeli terminu nie umówiono - w ciągu sześćdziesięciu dni od przyjęcia towaru przez przewoźnika. Fikcja ta, odnosząca się do całkowitego zaginięcia towaru, spełnia podwójną rolę: zwalnia osobę uprawnioną z obowiązku przeprowadzenia dowodu na fakt utraty towaru przez przewoźnika, jeśli towar nie dotarł do miejsca przeznaczenia w określonym przepisem terminie (1) oraz definitywnie usuwa stan niepewności w stosunku przewoźnik - osoba uprawniona (2).

Postanowienie art. 20 ust. 1 nie stwarza bariery do dochodzenia odszkodowania za zaginięcie przesyłki przed upływem określonych tam terminów, z tym że osoba uprawniona musiałaby udowodnić fakt zaginięcia przesyłki oraz nieodwracalny charakter tego zaginięcia. Nieodwracalność należy rozumieć zgodnie z korektą wynikającą z terminów zakreślonych w art. 20 ust. 1 Konwencji.

Wyrok SN z dnia 5 października 2011 r., IV CSK 65/11

Standard: 38210 (pełna treść orzeczenia)