Skarga kasacyjna od postanowień w przedmiocie wpisu roszczeń, o których mowa w art. 16 ust. 1 KWU

Ujawnienie w księdze wieczystej roszczenia stosownie do art. 16 u.k.w.h. nie prowadzi wprawdzie do zmiany ujawnionych w księdze wieczystej praw podmiotowych, nie stanowi przeszkody do wpisu prawa własności na rzecz osoby trzeciej ani nie ogranicza właściciela nieruchomości w rozporządzaniu nią, a więc pełni tylko rolę swoistego zabezpieczenia tego ujawnianego roszczenia, ale tego rodzaju zabezpieczenie roszczenia przez wpis ma charakter materialnoprawny, ponieważ kreuje stosunek prawny między uprawnionym przez wpis a każdoczesnym właścicielem nieruchomości. Dlatego wniosek o wpis roszczenia zmierza do ochrony prawa obligacyjnego lub osobistego, wpływa na skutki rozporządzenia nieruchomością, a rozstrzygnięcie w tym przedmiocie należy do istoty sprawy w rozumieniu art. 519 § 1 k.p.c. (por. też postanowienia SN z dnia 26 listopada 2009 r., I CZ 72/09 oraz z dnia 22 czerwca 2018 r., II CZ 29/18).

Postanowienie SN z dnia 13 września 2018 r., II CZ 43/18

Standard: 64233 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Postanowienia w przedmiocie wpisu w księdze wieczystej roszczeń wskazanych w art. 16 ust. 1 i 2 KWU nie orzekają o istocie sprawy i mają jedynie charakter wpadkowy (por. postanowienia z dnia 17 czerwca 1999 r., I CKN 53/98, z dnia 29 lipca 1999 r. III CZ 102/99, z dnia 11 stycznia 2000 r., I CKN 332/98, z dnia 22 czerwca 2001 r., V CZ 91/01, OSNC nr 2, poz. 25, z dnia 21 maja 2004 r., V CZ 42/04), uległo zmianie, począwszy od postanowienia z dnia 29 czerwca 2004 r., II CK 541/03. Doszło do ugruntowania poglądu, że skarga kasacyjna jest dopuszczalna, jeżeli spełnia wymagania wskazane w art. 519[1]§ 1 KPC.

Na podstawie art. 519[1] § 1 KPC od postanowienia sądu drugiej instancji, którego przedmiotem był wniosek o wpis roszczenia o ustanowienie hipoteki umownej przysługuje skarga kasacyjna .

Zgodnie z art. 16 ust. 1 KWU, w wypadkach przewidzianych w przepisach ustawowych w księdze wieczystej, poza prawami rzeczowymi, mogą być ujawnione prawa osobiste i roszczenia, a stosownie do art. 16 ust. 2 pkt 2 KWU, w szczególności mogą być ujawniane: roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości lub użytkowania wieczystego albo o ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego, dotyczy to także roszczeń przyszłych.

Żądania o wpis roszczenia o ustanowienie hipoteki umownej nie można utożsamiać z żądaniem wpisu hipoteki umownej. Postanowienie sądu rozstrzygające o wniosku o wpis takiego roszczenia jest orzeczeniem o istocie sprawy, ponieważ stanowi konsekwencję oceny przesłanek materialnoprawnych takiego żądania, wywołuje skutki określone w art. 17 i 20 ust. 2 KWU i służy zarazem ustaleniu stanu prawnego nieruchomości (art. 1 ust. 1 KWU). Należy ono do postanowień kończących postępowanie w odniesieniu do zgłoszonego żądania. Nie ma uzasadnionych podstaw do uznania, że stanowi orzeczenie wpadkowe lub tymczasowe, chociaż jest stadium poprzedzającym powstanie prawa rzeczowego.

Postanowienie SN z dnia 22 czerwca 2018 r., II CZ 31/18

Standard: 56441 (pełna treść orzeczenia)