Kwalifikowanie oświadczeń zawartych w pismach procesowych jako oświadczeń woli w znaczeniu materialnym
Czynność procesowa Chwila i skuteczność złożenia oświadczenia woli (art. 61 k.c.) Pisma i czynności procesowe (art. 125 k.p.c.) Pozew (art. 187 k.p.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Pozew może zawierać materialnoprawne oświadczenie woli kształtujące treść stosunku prawnego lub nawet stosunek ten niweczące (por. uchwały SN z 22 lutego 1967 r., III CZP 113/66; z 11 września 1997 r., III CZP 1997; wyroki SN z 20 czerwca 2000 r., III CKN 835/98; z 28 kwietnia 1967 r., I CR 563/66). Dlatego też judykatura i piśmiennictwo przypisują sens określonych oświadczeń woli (lub oświadczeń do nich zbliżonych) oświadczeniom zawartym w pismach procesowych, mimo że takie ich znaczenie nie wynika z reguł językowych, jeżeli da się ono wywieść z ich celu. Jest tak wtedy, gdy osiągnięcie celu, do którego zmierza pismo zależy od złożenia oznaczonego oświadczenia, które wcześniej nie zostało złożone, np. wypowiedzenie najmu, czy dzierżawy, przy żądaniu w pozwie wydania przedmiotu najmu (dzierżawy), uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, oświadczenie o potrąceniu, czy - jak w tej sprawie - oświadczenie o odwołaniu darowizny.
W innych przypadkach przypisanie czynności procesowej także skutków materialnoprawnych wymaga w pierwszej kolejności stwierdzenia, że procesowe zachowanie strony, w tym także złożenie przez nią konkretnego oświadczenia w toku postępowania, może być w ogóle uznane za złożenie oświadczenia woli z zamiarem wywołania skutków w sferze prawa materialnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2011 r., V CSK 280/11).
Podstawą dla dokonania czynności procesowych są przepisy prawa procesowego. Są one odpowiedzią na określone sytuacje procesowe, a ich adresatem jest w pierwszej kolejności organ prowadzący postępowanie, bo czynność procesowa podejmowana jest z założenia z zamiarem wywołania oczekiwanej przez stronę aktywności tego organu, natomiast nie jest nastawiona na kreowanie zobowiązań wobec przeciwnika procesowego.
Wyrok SA w Warszawie z dnia 4 grudnia 2018 r., V ACa 1551/17
Standard: 19719 (pełna treść orzeczenia)
Jeżeli przesłanką osiągnięcia celu, do którego zmierza pismo procesowe, jest złożenie oznaczonego oświadczenia woli, które dotychczas nie zostało dokonane, to mając na względzie dyrektywy wykładni oświadczeń woli sformułowane w art. 65 k.c., należy przyjąć, iż wyraża ono oświadczenie woli niezbędne do osiągnięcia tego celu. Zgodnie z tym poglądem, przejawu odpowiedniego oświadczenia woli można się dopatrywać nie tylko w pozwie, ale i innych pismach procesowych, również więc w dokumencie pełnomocnictwa procesowego (art. 89 § 1 k.p.c.). W razie zatem udzielenia pełnomocnictwa procesowego do wytoczenia powództwa o coś (np. o zapłatę na podstawie art. 494 k.c.), czego przesłanką jest złożenie oznaczonego oświadczenia woli (oświadczenia o odstąpieniu od umowy wzajemnej), w udzieleniu tego pełnomocnictwa może być zawarte także umocowanie do złożenia przez pełnomocnika tego oświadczenia.
Artykuł 92 k.p.c., stanowiąc, że zakres, czas trwania i skutki umocowania szerszego niż pełnomocnictwo procesowe, którego granice zakreśla art. 91 k.p.c., ocenia się według treści pełnomocnictwa oraz przepisów prawa cywilnego, odsyła także do art. 65 k.c., czyli w konsekwencji do treści pełnomocnictwa ustalonej zgodnie z zawartymi w tym przepisie wskazówkami (zob. orzeczenia SN z dnia: 11 września 1997 r., III CZP 39/97; 21 października 1998 r., II CKU 56/98; 18 kwietnia 2002 r., II CKN 1216/00; 4 lutego 2004 r., I CK 181/03; 17 listopada 2006 r., V CSK 268/06).
Twierdzenie skarżącego, że pozwowi wniesionemu przeciwko pozwanemu przez pełnomocnika procesowego powoda nie można by przypisać znaczenia odstąpienia od umowy zawartej w dniu 24 lutego 2009 r., dlatego że stałby temu na przeszkodzie zakres umocowania pełnomocnika procesowego określony w art. 91 k.c., jest więc zdecydowanie nietrafne.
Wyrok SN z dnia 14 grudnia 2012 r., I CSK 228/12
Standard: 18152 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 58418
Standard: 16199