Modyfikowanie przez sąd stosunku poza zakres zgłoszonego żądania (art. 357[1] k.c. w zw. z art. 321 § 1 k.p.c.)

Zgłoszenie na podstawie art. 357[1] k.c. żądania rozwiązania umowy nie oznacza, że sąd może to żądanie tylko albo w całości uwzględnić albo w całości oddalić. Jeżeli zachodzą ku temu podstawy sąd może wówczas także odpowiednio ukształtować stosunek zobowiązaniowy pomiędzy stronami przez oznaczenie sposobu wykonania zobowiązania lub wysokości świadczenia. Orzeczenie takie - a nie rozwiązanie umowy - może być w szczególności uzasadnione, gdy nadzwyczajna zmiana stosunków w niewielkim stopniu wpłynęła na sytuację dłużnika. Gdy żądanie obejmuje kilku umów, rozstrzygnięcie oczywiście nie musi być takie same w odniesieniu do wszystkich umów, ale powinno uwzględniać okoliczności dotyczące każdej z nich.

Wyrok SN z dnia 2 grudnia 1998 r., I CKN 972/97

Standard: 54411 (pełna treść orzeczenia)

Artykuł 357[1] k.c. przewiduje daleko idące uprawnienia sądu do modyfikacji stosunków umownych w razie zaistnienia wymienionych tam nadzwyczajnych okoliczności. Jest to norma prawa materialnego, upoważniająca zainteresowaną stronę umowy do wystąpienia ze stosownym roszczeniem, z tym tylko, że sposób i zakres jego realizacji pozostawiony jest ocenie sądu kierującego się określonymi w art. 357 [1] § 1 k.c. zasadami.

W braku żądania modyfikacji lub rozwiązania umowy w trybie art. 357 [1] k.c. orzekanie o tym w postępowaniu dotyczącym innych roszczeń pozostawałoby w sprzeczności z normą art. 321 § 1 k.p.c. O dopuszczalności orzekania w przedmiocie omawianych roszczeń tylko na żądanie można pośrednio wnioskować także ze sformułowania art. 357 [1] § 2 k.c. zakazującego występowania z żądaniami przewidzianymi w § 1 tego przepisu określonym podmiotom.

Uchwała SN z dnia 11 września 1991 r., III CZP 80/91

Standard: 13195 (pełna treść orzeczenia)