Przechowanie samochodu i jego zawartości na parkingu strzeżonym

Stosownie do art. 837 k.c. przechowawca powinien przechowywać rzecz w taki sposób, do jakiego się zobowiązał, a w braku umowy tym względzie, w taki sposób, jaki wynika z właściwości przechowywanej rzeczy i z okoliczności. Trzeba jednocześnie zauważyć, że dłużnik (tu przechowawca) obowiązany jest do zachowania należytej staranności, czyli ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju, z tym że należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności (art. 355 § 1 i 2 k.c.). W związku z tym, dla oceny należytej staranności pozwanej Spółki „T......” ma znaczenie to, że przedmiotowy parking był parkingiem strzeżonym, prowadzonym w ramach działalności gospodarczej przez wymienioną Spółkę.

Z okoliczności umożliwiających przedmiotową kradzież samochodu, wymienionych przez Sąd Apelacyjny, najistotniejsze znaczenie - bo umożliwiające sterroryzowanie strażnika, miało jego – nie związane z funkcjami strzeżenia - wyjście z budki, w której miał urządzenie alarmujące i telefon. Świadczy to o nieprofesjonalnym zabezpieczeniu parkingu przez pozwaną Spółkę „T....”.

Pozostałe okoliczności (brak widoczności całego parkingu z budki strażnika, jego przemęczenie po dwudziestoczterogodzinnym okresie pracy, brak większej ilości strażników, których potrzeba wynikała z usytuowania parkingu), aczkolwiek również świadczą o braku należytej staranności Spółki, nie miały jednak bezpośredniego związku ze sterroryzowaniem strażnika, aczkolwiek, gdyby nie istniały, to mimo wyjścia strażnika z budki, mogłyby utrudnić wyprowadzenie samochodu z parkingu.

Mając powyższe na uwadze, trzeba uznać, że Sąd Apelacyjny przyjął trafnie, iż pozwana Spółka „T.....” nie wykazała, by nienależyte wykonanie zobowiązania (nieskuteczne strzeżenie samochodu powoda) było następstwem okoliczności za które nie ponosi odpowiedzialności (art. 471 k.c.).

Wyrok SN z dnia 13 maja 2005 r., I CK 675/04

Standard: 38365 (pełna treść orzeczenia)

Utrzymujący zarobkowo zakład świadczący usługi hotelowe, dysponujący miejscami postojowymi na ogrodzonym i strzeżonym terenie, odpowiada za szkody wynikłe z kradzieży samochodu, wprowadzonego przez osobę korzystającą z tych usług, jeżeli odpowiedzialność taka nie została umownie wyłączona (art. 846 k.c.).

Stosownie do art. 846 § 2 k.c., rzeczą wniesioną m.in. do podobnego, jak hotel, zakładu jest rzecz zarówno powierzona (np. oddana w celu przewiezienia lub wniesienia do pokoju) utrzymującemu ten zakład lub jego pracownikowi, jak i rzecz umieszczona w miejscu przez nich wskazanym lub na ten cel przeznaczonym.

Samochód jest rzeczą, z której zazwyczaj mogą współcześnie korzystać osoby zatrzymujące się m.in. w ośrodkach wypoczynkowych "położonych poza miejscowościami". Jest więc oczywiste, że przy urządzaniu tego rodzaju zakładów przewidywane są miejsca przeznaczone na parkowanie samochodów gości (a także pojazdów należących do ośrodka i jego personelu).

Jeśli więc zakład dysponuje takimi miejscami i są one oznaczone lub wskazywane, jako na ten cel przeznaczone, a ponadto - jak w niniejszej sprawie - znajdują się one na ogrodzonym i strzeżonym terenie, to wyczerpuje to łącznie przesłanki odpowiedzialności z art. 846 § 1 k.c.

Nie ma podstaw do podzielenia poglądu Sądu Apelacyjnego, że odpowiedzialność taka uzależniona jest od "prowadzenia przez zakład hotelowy parkingu strzeżonego", gdyż w przeciwnym razie brak jest w umowie hotelowej elementu przechowania samochodu.

Odpowiedzialność z art. 846 i nast. k.c. jest odpowiedzialnością odrębną, wynikającą ze szczególnego charakteru hoteli i podobnych im zakładów. Nawet w przepisach tego tytułu kodeksu (por. np. art. 847 zd. drugie, art. 849 § 2 k.c.) jest wyraźnie odróżniana od odpowiedzialności istniejącej w razie odrębnego przyjęcia rzeczy na przechowanie. Dla jej powstania decydujący jest element wniesienia rzeczy, tj. także umieszczenia jej w miejscu na ten cel przeznaczonym lub wskazanym, jako zapewniającym możliwość pieczy, leżącą u podstaw wzmożonej odpowiedzialności za ewentualne szkody.

Nasilenie przestępczości na szkodę właścicieli samochodów i równocześnie dość powszechne przyjeżdżanie nimi do hoteli (moteli, ośrodków wypoczynkowych, itp. zakładów) przemawia za tym, aby prowadzący je - z samej istoty świadczonych usług (w której mieści się zapewnienie spokojnego wypoczynku) - organizowali możliwość nadzorowanego parkowania na miejscach postojowych samochodów swoich gości.

Wymaganie takie możliwe jest do spełnienia zwłaszcza wówczas, gdy - co jest regułą - zakład taki znajduje się na ogrodzonym terenie. Jeżeli z jakichkolwiek względów (np. brak miejsca lub innych warunków technicznych, nieopłacalność organizowania nadzoru, itp.) zakład takiej ochrony samochodów swoich gości nie może się podjąć, to nie tylko nie powinien ich zapewniać o możliwości skorzystania z miejsc postojowych i miejsca takie, jako na ten cel przeznaczone, skazywać, ale - przeciwnie - wyraźnie swoją odpowiedzialność z tego tytułu wyłączyć lub stosownie do warunków - ograniczyć. Istnienie takiej możliwości było w doktrynie i orzecznictwie sporne.

W uzasadnieniu uchwały z dnia 5 marca 1971 r. III CZP 8/71 Sąd Najwyższy wypowiedział pogląd, że przepis art. 846 § 1 i 2 k.c. ma charakter iuris cogentis i nie może być zmieniony przez zawarcie umowy stron (w samej uchwale ograniczył się jednak tylko do zakazu wyłączenia takiej odpowiedzialności w regulaminie). W uchwale z dnia 20 marca 1970 r. III CZP 2/70 Sąd Najwyższy - odmiennie - dopuścił możliwość umownego modyfikowania warunków przechowania samochodu na parkingu strzeżonym (także jednak wyłączając skuteczność regulaminu).

Zdaniem Sądu Najwyższego w składzie rozstrzygającym przedstawione zagadnienie prawne, zwłaszcza w świetle aktualnych kierunków zmian i wykładni prawa cywilnego, uznać należy, że dopuszczalne jest umowne kształtowanie warunków odpowiedzialności utrzymujących hotel lub podobny zakład za wprowadzane na ich teren samochody ich gości w granicach art. 849 § 2 k.c. (por. także art. 473 § 2 k.c.) aż do jej wyłączenia przez np. uniemożliwienie wjeżdżania na teren.

Wprowadzenie tych warunków do treści umowy oznaczać musi ich akceptację przez gościa, nie są zaś skuteczne ogłoszenia lub regulaminy nie odpowiadające przesłankom z art. 385 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 1991 r. II CR 740/90).

Uchwała SN z dnia 6 kwietnia 1995 r., III CZP 31/95

Standard: 32292 (pełna treść orzeczenia)