Ekspektatywa (oczekiwanie prawne)

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu ustanowione w budynku położonym na gruncie, do którego spółdzielni nie przysługuje własność albo użytkowanie wieczyste, stanowi ekspektatywę tego prawa; niedopuszczalne jest założenie księgi wieczystej w celu jej ujawnienia.

Uchwała SN z dnia 24 maja 2013 r., III CZP 104/12

Standard: 64945 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

W dotychczasowym orzecznictwie przyjmowano, że jeżeli zdarzenie, z którym ustawa wiąże powstanie prawa, nastąpi dopiero po ustaniu wspólności ustawowej, prawo to - nawet gdy uzyskał je tylko jeden z małżonków - powstaje na rzecz ich obojga i podlega podziałowi, tak jak inne składniki majątku wspólnego. Stanowisko takie, w związku ze spółdzielczym prawem do lokalu, znalazło wyraz m.in. w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 1978 r., III CZP 86/77, według której spółdzielcze prawo do lokalu, powstałe z realizacji oczekiwania małżonków na przydział wspólnego mieszkania, należy do nich obojga, jeżeli przydział został - po ustaniu małżeństwa - dokonany na rzecz jednego z małżonków i jego dotychczasowej rodziny.

Cecha charakterystyczna konstrukcji ekspektatywy, czyli oczekiwania prawnego - jak podkreślił Sąd Najwyższy - polega na tym, że związane z nią uprawnienia mogą w określonym momencie ulegać przekształceniu w konkretne prawo wspólne. Aby można było mówić o ekspektatywie zrealizowanej po ustaniu małżeństwa, niezbędne jest jednak spełnienie się przesłanki w postaci wejścia wkładu mieszkaniowego do wspólności ustawowej przed jej ustaniem (zob. też wyrok SN z dnia 12 lutego 1970 r., I CR 444/69 oraz postanowienie SN z dnia 29 października 2008 r., IV CSK 246/08).

Odwołując się do konstrukcji ekspektatywy skarżący wyszedł z założenia, że środki przeznaczone przez wnioskodawczynię na pokrycie kosztów nabycia 7 lokalu mieszkalnego objęte były wspólnością ustawową, gdyż pochodziły z zaciągniętej przez nią pożyczki. Założenie to nie uwzględnia jednak ustaleń faktycznych, którymi

w rozumieniu art. 33 pkt 3 k.r.o. w pierwotnym brzmieniu - za należące do majątku odrębnego wnioskodawczyni funty brytyjskie, których równowartością była kwota 130.000 zł.

Postanowienie SN z dnia 10 kwietnia 2013 r., IV CSK 521/12

Standard: 12024 (pełna treść orzeczenia)