Udzielenie przez rodzica pełnomocnictwa do wykonywania czynności z zakresu władzy rodzicielskiej

Niedopuszczalność udzielenia przez rodzica pełnomocnictwa ogólnego do wykonywania wszystkich czynności z zakresu władzy rodzicielskiej, w tym blankietowej zgody na wykonywanie zabiegów medycznych, nie budzi wątpliwości. Rodzice dziecka sprawują władzę rodzicielską osobiście na zasadzie wyłączności w zakresie pieczy nad osobą dziecka, zarządu jego majątkiem i reprezentacji (art. 95 § 1, art. 96 i 98 § 1 k.r.o.), chociaż nie jest wyłączona możliwość posługiwania się przy jej wykonywaniu innymi osobami, jeżeli takie rozwiązanie służy dobru dziecka, a rodzice nie rezygnują z decydowania o podstawowych sprawach dotyczących dziecka (postanowienie SN z dnia 4 sierpnia 1999 r., II CKN 601/98). Jeżeli żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską, reprezentuje je kurator (art. 99 k.r.o.).

Wobec braku unormowania kwestii działania rodziców przez pełnomocnika w sprawach z zakresu władzy rodzicielskiej w przepisach kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego regulujące instytucję przedstawicielstwa.

Z art. 95 k.c. wynika domniemanie możności dokonywania czynności przez przedstawiciela, a wyjątek musi mieć podstawę normatywną albo wynikać z właściwości czynności prawnej. Podstawowe znaczenie dla oceny możliwości udzielenia przez rodziców pełnomocnictwa do czynności materialnoprawnych ma art. 96 k.c., którego treść wyłącza istnienie pełnomocnictwa o takim samym zakresie, jak przedstawicielstwa ustawowego. Ustanowienie omawianego pełnomocnictwa pozostaje także w sprzeczności z art. 98 k.c., zgodnie z którym obejmuje ono umocowanie do czynności zwykłego zarządu, większość zaś czynności materialnoprawnych z zakresu pieczy nad dzieckiem, w tym udzielenie zgody na dokonanie konkretnego zabiegu medycznego, należy do czynności przekraczających ten zarząd.

Za stanowiskiem przeciwnym nie przemawia także wykładnia funkcjonalna, gdyż umocowanie osoby trzeciej do pełnego wykonywania władzy rodzicielskiej mogłoby prowadzić w istocie do jej ograniczenia lub pozbawienia, co pozostaje w wyłącznej kognicji sądu opiekuńczego, a ponadto jest sprzeczne z zasadą wyłączności i niepodzielności jej sprawowania.

Również wykładnia systemowa wskazanych przepisów, z uwzględnieniem art. 94 § 1 i art. 99 k.r.o., wskazuje na niedopuszczalność przeniesienia przez rodzica całości czynności związanych z wykonywaniem władzy rodzicielskiej na osobę trzecią, skoro może ona przysługiwać tylko obojgu rodzicom, jednemu z nich lub opiekunowi. Podzielenie pieczy pomiędzy rodziców i osobę trzecią musi wynikać albo z podstawy ustawowej (art. 112 [1] k.r.o.) albo z orzeczenia opiekuńczego (art. 109 § 2 k.r.o.). Przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego mają charakter bezwzględnie obowiązujący i nie mogą być zmienione ani w drodze umowy pomiędzy rodzicem a osobą trzecią, ani w drodze jednostronnej czynności prawnej.

Uchwała SN z dnia 13 maja 2015 r., III CZP 19/15

Standard: 11708 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Art. 96 k.r.o. wyraża wprawdzie zasadę osobistego wykonywania władzy rodzicielskiej przez rodziców, lecz nie wyłącza możliwości posługiwania się przez nich przy sprawowaniu tej władzy innymi osobami, o ile z przyczyn życiowych takie rozwiązanie służy dobru dziecka, a rodzice nie rezygnują z ingerencji w podstawowych sprawach dotyczących jego osoby. 

Postanowienie SN z dnia 4 sierpnia 1999 r., II CKN 601/98

Standard: 48222 (pełna treść orzeczenia)