Zadośćuczynienie z tytułu bezprawnego umieszczenia w szpitalu psychiatrycznym bez zgody
Zadośćuczynienie z tytułu pozbawienia wolności (art. 445 § 2 k.c.) Postępowanie w sprawach przymusowej hospitalizacji osób chorych psychicznie
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
W orzecznictwie przyjmuje się, iż mocą wiążącą i powagą rzeczy osądzonej objęta jest sentencja wyroku, postanowienia w trybie nieprocesowym oraz motywy wyroku w takich graniach, w jakich stanowią one konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne do określenia jego zakresu. W sytuacji, kiedy zachodzi związanie prawomocnym orzeczeniem sądu i ustaleniami faktycznymi, które legły u jego podstaw, niedopuszczalne jest w innej sprawie o innym przedmiocie, dokonywanie ustaleń i ocen prawnych sprzecznych z prawomocnie osądzoną sprawą. W ocenie Sądu Apelacyjnego orzeczenie wydane w trybie art. 24 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego ( obecnie Dz. U. z 2011 roku, nr 231, poz. 1375 ze zm.) wiąże Sąd w niniejszej sprawie, w zakresie sentencji wyrażonej w tym orzeczeniu, a brak jego uzasadnienia pozostaje obojętny dla ustalenia związania przedmiotowym orzeczeniem. Sentencja niniejszego postanowienia jednoznacznie wskazuje, iż nie zostały spełnione przesłanki z art. 24 ustawy o ochronie życia psychicznego – co jest równoznaczne ze stwierdzeniem bezprawnego naruszenia dóbr osobistych powoda.
Wielokrotnie wypowiadana przez powoda względem różnych osób, samobójcza groźba samopodpalenia, uzasadniała obiektywną ocenę istnienia realnego i bezpośredniego zagrożenia dla życia powoda, szczególnie w kontekście jego konfliktu związanego z prowadzonym postępowaniem administracyjnym. W chwili przyjęcia powoda do placówki pozwanego, nie była możliwa pełna i jednoznaczna ocena jego faktycznego stanu psychicznego, nie sposób zatem postawić pozwanej zarzutu w realiach niniejszej sprawy, że mogła przewidzieć, że groźby powoda nie zostaną rzeczywiście zrealizowane. Lekarz dyżurny musiał podjąć natychmiastową, ale też i ryzykowną decyzję w oparciu o deklarowane uprzednio przez powoda groźby samobójcze oraz fakt, iż powód pozostaje w przewlekle trudnej i konfliktowej sytuacji osobistej i zawodowej.
Należy następnie wskazać, że uwzględnienie roszczeń z art. 448 k.c. ma charakter fakultatywny, a więc nie muszą być one uwzględnione mimo spełnienia przesłanek ustawowych. Sąd nie ma obowiązku zasądzenia zadośćuczynienia na podstawie komentowanego przepisu w każdym przypadku naruszenia dóbr osobistych - przy stosowaniu tego przepisu bierze się pod uwagę całokształt okoliczności faktycznych, w tym winę sprawcy naruszenia dóbr osobistych i jej stopień oraz rodzaj naruszonego dobra. ( por. wyrok SN z dnia 19 kwietnia 2006 roku, II PK 245/2005, OSNP 2007, nr 7-8, poz. 101 ).
Biorąc pod uwagę rodzaj naruszonego dobra osobistego i w istocie niewielki rozmiar doznanej przez powoda krzywdy a nade wszystko motyw i cel działania pozwanej w postaci ochrony najwyżej chronionego dobra, jakim jest życie człowieka oraz brak winy po stronie pozwanej, Sąd Apelacyjny uznał, iż żądanie zasądzenia zadośćuczynienia nie zasługuje na uwzględnienie.
Wyrok SA w Warszawie z dnia 13 marca 2017 r., VI ACa 1405/15
Standard: 10495 (pełna treść orzeczenia)
Zdrowie psychiczne jest dobrem osobistym każdego człowieka. Co do zasady każdy może zatem swobodnie zadecydować, czy potrzebuje leczenia oraz określić jego czas, miejsce i rodzaj. Dotyczy to także poddania się leczeniu w szpitalu psychiatrycznym (art. 22 ust. 1 u.o.z.p.). Ustawodawca dostrzegł jednak, że osoby z zaburzeniami psychicznymi w rozumieniu art. 3 ust. 1 u.o.z.p. mogą mieć trudności z rozeznaniem swojego stanu zdrowia psychicznego i potrzeb w zakresie leczenia, a w art. 23 ust. 1 i art. 29 ust. 1 u.o.z.p. określił przesłanki przyjęcia do szpitala psychiatrycznego osoby chorej psychicznie bez jej zgody. Takie przyjęcie jest możliwe jeżeli dotychczasowe zachowanie tej osoby wskazuje na to, że z powodu choroby psychicznej zagraża ona bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, ale również ze względu na to, że nieprzyjęcie do szpitala spowoduje znaczne pogorszenie stanu jej zdrowia psychicznego oraz jeżeli jest ona niezdolna do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a uzasadnione jest przewidywanie, że leczenie w szpitalu psychiatrycznym przyniesie poprawę jej stanu zdrowia.
Postępowanie toczące się na podstawie art. 29 u.o.z.p. zmierzające do zbadania, czy istnieje potrzeba przyjęcia do szpitala psychiatrycznego osoby chorej psychicznie bez jej zgody wymaganej według art. 22 u.o.z.p., stanowi ingerencję w konstytucyjne prawo wolności i nietykalności człowieka. Konsekwencje orzeczeń wydawanych na podstawie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego uzasadniają zatem ścisłe wykładanie jej przepisów i przestrzeganie bezwzględnego wymogu, by rozstrzygnięcie wydane na jej podstawie było celowe z punktu widzenia dobra i interesu osoby, której dotyczy (uchwała Sądu Najwyższego z 6 lutego 1996 r., III CZP 6/96, OSNC 1996, nr 7-8, poz. 95). Poszanowanie dóbr osobistych jednostki i działanie wyłącznie dla jej dobra w celu ochrony jej życia lub zdrowia wymaga również restrykcyjnego przestrzegania przepisów regulujących postępowanie określone ustawą w celu zagwarantowania prawa do obrony osób z zaburzeniami psychicznymi.
Postanowienie SN z dnia 25 listopada 2016 r., V CSK 295/16
Standard: 19369 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 4756
Standard: 18884
Standard: 64432