Ustalenie wartości nakładu z majątku osobistego na wkład mieszkaniowy spółdzielczego prawa do lokalu

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego, wartość nakładu z majątku odrębnego jednego z małżonków na ich majątek wspólny, polegającego na wpłacie dokonanej przez tego małżonka na wkład mieszkaniowy związany ze spółdzielczym prawem do lokalu, odpowiada w chwili podziału tego majątku takiej części wartości spółdzielczego prawa do lokalu, jaką część stanowiła ta wpłata w stosunku do całego wkładu mieszkaniowego wpłaconego przez małżonków, od zgromadzenia którego uzależniony był przydział mieszkania (vide: uchwała z dnia 5 października 1990 roku, III CZP 55/90, OSNCP rok 1991, nr 4, poz. 48, OSP rok 1991, nr 5, poz. 113, Legalis nr 27077, por. uchwałę z dnia 16 grudnia 1980 r., III CZP 46/80, OSNCP rok 1981, nr 11, poz. 206, Legalis nr 22401). Jak wskazał Sąd Najwyższy, stanowisko to odpowiada zasadom współżycia społecznego, bowiem zwrot nakładu tylko w wysokości jego sumy nominalnej prowadziłby do rażącego pokrzywdzenia tego z małżonków, które dokonało tego nakładu, i uzyskania niczym nieuzasadnionej korzyści przez drugie z małżonków. Ponadto Sąd wyraził pogląd, że takiemu stanowisku nie sprzeciwia się obowiązująca w polskim prawie zasada nominalizmu (art. 358 1 § 1 k.c.). Odnosi się ona bowiem tylko do zobowiązań, których przedmiotem od chwili ich powstania jest suma pieniężna. Przedmiotem roszczenia o zwrot nakładu jest zaś wartość tego nakładu w chwili jego zwrotu. Jeżeli nakład był poczyniony w postaci wpłaty pieniężnej, roszczenie o jego zwrot nie obejmuje wpłaconej sumy pieniędzy, ale tę wartość - wyrażoną w określonej sumie pieniędzy - która na skutek tego nakładu powstała.

Z kolei w postanowieniu z dnia 9 września 2009 roku, V CSK 39/09 (OSNC - Zb. dodatkowy rok 2010 nr B, poz. 62, str. 161, Legalis nr 232755) Sąd Najwyższy stwierdził, że art. 358 [1] § 3 k.c. nie ma zastosowania przy podziale majątku wspólnego. Materialnoprawną podstawą żądania zwrotu wydatków i nakładów na majątek wspólny poczynionych z majątku osobistego jest bowiem art. 45 k.r.o., a w sprawach nieunormowanych stosuje się odpowiednio - z mocy odesłania zamieszczonego w art. 46 k.r.o. - przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku. To unormowanie, potwierdzone przez przepisy procesowe (art. 567 § 1 i 3 k.p.c.), ma charakter wyczerpujący, wyłączający korzystanie w jego obrębie z art. 358 [1] § 3 k.c. nawet w sposób odpowiedni. Przy podziale dorobku, w postępowaniu nieprocesowym, nie orzeka się „o zmianie wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia od początku pieniężnego”, lecz uwzględnia się w końcowym rozliczeniu wydatki i nakłady w sposób przyjęty od dawna w judykaturze.

Sąd Okręgowy podziela w całości powyższe rozważania. Prowadzi to do konkluzji, iż rozliczenie nominalnej kwoty nakładów poniesionych przez uczestnika postępowania z majątku osobistego na majątek wspólny w postaci wpłat na wkład mieszkaniowy w wysokości 41.183,42 złotych jest oczywiście wadliwe i narusza w sposób istotny unormowanie zawarte w art. 45 § 1 k.r. Prawidłowa ich wysokość powinna zostać wyliczona jako ułamek aktualnej wartości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego i prawa do miejsca postojowego odpowiadający wartości nakładów uczestnika na ww. na prawa z chwili ich nabycia. Ustalona przez Sąd I instancji wysokość nakładów wyniosła 41.183,42 złotych, a pierwotna wartość powyższych praw wynosiła łącznie 80.685,79 zł (wartość mieszkania 66.810,49 zł - k. 188, wartość miejsca postojowego 13.875,30 zł - k. 535). Z kolei obecna wartość mieszkania i miejsca postojowego wynosi 623.731 złotych (594.398 + 29.333). Zatem aktualna na dzień orzekania wartość nakładów uczestnika na majątek wspólny stanowi w przybliżeniu kwotę 318.363 złotych. Wynika to z faktu, iż wysokość udowodnionych nakładów uczestnika wynosiła ok. 51,04 % wartości ww. nieruchomości (tj. 41.183,42 ÷ 80.685,79 zł 51,04 %). Obecna wartość mieszkania i miejsca postojowego wynosi 623.731 złotych, a 51,04 % tej kwoty to po zaokrągleniu: 318.363 złotych.

Postanowienie SO w Warszawie z dnia 4 kwietnia 2017 r., XXVII Ca 2932/16

Standard: 10264 (pełna treść orzeczenia)