Oświadczenie woli dorozumiane (per facta concludentia - art. 60 k.c.)

Z art. 60 k.c. wynika, że wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez jej ujawnienie w postaci elektronicznej. Przewidziana tym uregulowaniem dowolność formy wyrażenia oświadczenia woli powinna uwzględniać to, że w świetle towarzyszących okoliczności musi to być taki przejaw woli danej osoby, który w sposób dostatecznie zrozumiały wyraża wolę wywołania skutków prawnych objętych treścią dokonywanej czynności prawnej.

Przyjęte zostało w orzecznictwie, że ocena, czy doszło do złożenia dorozumianego oświadczenia woli o określonej treści dokonywana jest na podstawie konkretnych okoliczności faktycznych. Kwalifikacja prawna oświadczenia woli polega na właściwym określeniu tworzonej przez nie czynności prawnej (por. uchwała SN z dnia 11 września 1997 r., III CZP 39/97, wyrok z dnia 28 maja 1998 r., III CKN 531/97, z dnia 12 października 2000 r., IV CKN 144/00 (OSNC 2001, nr 4, poz. 60), z dnia 10 marca 2004 r., IV CK 95/03, z dnia 22 czerwca 2006 r., V CSK 70/06, OSNC 2007, nr 4, poz. 59, z dnia 12 października 2011 r., II CSK 73/11).

Konkretne zachowanie danej osoby może być uznane za oświadczenie woli tylko wówczas, gdy w świetle dyrektyw wykładni oświadczeń woli, wynikających z art. 65 § 1 k.c. wskazuje na zamiar wywołania określonych skutków prawnych. Ustalenie treści oświadczenia woli należy do sfery ustaleń faktycznych i wchodzi w zakres podstawy faktycznej rozstrzygnięcia sądu. Dorozumiane oświadczenie woli to zachowanie osoby, w którym jej wola jest przejawiana w sposób pośredni, domniemany z okoliczności towarzyszących. W przypadku zachowań niejednoznacznych konieczne jest dokonanie wykładni, zgodnie z regułami wykładni oświadczeń woli zarówno do ustalenia treści oświadczenia, jak i samego bytu tego oświadczenia. Wymaga to każdorazowo uwzględnienia kontekstu, w jakim miało ono miejsce.

Ustalenie faktów w postaci oświadczeń woli następuje według reguł postępowania dowodowego oraz dyrektyw wykładni, określonych w art. 65 § 1 k.c., który wskazuje, na tłumaczenie oświadczenia w okolicznościach jego złożenia i brania pod uwagę zasad współżycia społecznego oraz ustalonych zwyczajów (por. wyrok SN z dnia 28 października 2016 r., I CSK 645/15).

Podkreślenia wymaga, że omówione zasady ustalania istnienia oświadczenia woli, jego treści i kwalifikacji prawnej mają zastosowanie do zachowań danej osoby uzewnętrzniających jej wolę, a nie stanu jej świadomości.

Wyrok SN z dnia 13 września 2018 r., II CSK 747/17

Standard: 24526 (pełna treść orzeczenia)

Art. 60 k.c. wyraża zasadę swobody formy, wedle której wola osoby skierowana na wywołanie zamierzonego skutku prawnego związanego z dokonywaną czynnością prawną, może być uzewnętrzniona w każdy dowolny sposób, ujawniający ją tak, że staje się dostatecznie zrozumiała dla adresata. W konsekwencji ujawnienie woli osoby dokonującej czynności prawnej może nastąpić także w sposób dorozumiany, przez jakiekolwiek zachowanie się, uzewnętrzniające tę wolę w sposób obiektywnie zrozumiały, które wyraża wolę wywołania skutków prawnych, objętych treścią czynności prawnej. Zarówno w judykaturze, jak i doktrynie podkreśla się, że złożenie oświadczenia może być zarówno jednostkową czynnością, jak i całym procesem zachowań podmiotu składającego to oświadczenie, o ile w oparciu o całokształt okoliczności można podmiotowi składającemu oświadczenie przypisać zamiar wywołania określonych skutków prawnych, czyli gdy zachowanie to niesie za sobą określony komunikat mający wywołać skutki prawne

Wyrok SN z dnia 24 kwietnia 2018 r., V CSK 425/17

Standard: 63904 (pełna treść orzeczenia)