Pojęcie normy prawnej; przepisy powszechnie obowiązujące, normy abstrakcyjne i generalne
Norma prawna
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Przepisy powszechnie obowiązujące:
1) są one adresowane i obowiązują określone ogólnie kategorie podmiotów,
2) określają zasady zachowania się określonych kategorii adresatów, a więc ich prawa i obowiązki,
3) akty te nie mogą konsumować się przez jednorazowe zastosowanie (muszą być powtarzalne),
4) działanie przepisów powszechnie obowiązujących zabezpieczone jest możliwością stosowania sankcji.
W związku z powyższym, podkreślić należy, że powszechnie obowiązuje akt, z którego wynika norma mająca walor abstrakcyjny, czyli adresowana do podmiotu określonego rodzajowo (do obywateli, wszelkich podmiotów), kształtując ich sytuacje prawne. Ponadto norma powszechnie obowiązująca musi mieć jednocześnie generalny charakter. Charakter generalny mają te normy, które określają adresatów przez wskazanie cech a nie przez wymienienie z nazwy.
Wyrok WSA z dnia 9 listopada 2023 r., II SA/Sz 621/23
Standard: 86281 (pełna treść orzeczenia)
Charakter generalny oznacza, że normy zawarte w akcie definiują adresata poprzez wskazanie cech, a nie poprzez ich wymienienie z nazwy. Natomiast abstrakcyjność przepisów to nic innego jak możliwość wielokrotnego stosowania jej przepisów.
Wyrok NSA z dnia 18 maja 2020 r., I OSK 430/19
Standard: 86266 (pełna treść orzeczenia)
Norma prawna jest regułą zachowania noszącą dwie zasadnicze cechy:
1) generalności – generalny charakter normy prawnej odnosi się do dwóch określonych w niej elementów; adresata, któremu jest coś przez tę normę nakazane (zakazane lub dozwolone) oraz okoliczności, w jakich odpowiednie postępowanie adresata powinno mieć miejsce. Bardzo istotne jest, aby odnosić cechę generalności do tych dwóch, odrębnie ujętych elementów podmiotowych i przedmiotowych, ponieważ zdarzają się normy, w których dla generalnie określonego adresata wskazane są indywidualne okoliczności działania i odwrotnie.
Generalność określenia adresata normy oznacza, że norma jest skierowana do pewnej kategorii adresatów, nie zaś do adresata indywidualnego, wskazanego co do tożsamości;
2) abstrakcyjności – abstrakcyjny charakter normy prawnej oznacza, że wzór zachowania określony jest przez wskazanie rodzajowych, a nie konkretnych cech tego zachowania. Chodzi zatem nie o wskazanie zachowania jednorazowego, które nie może być powtórzone, ale zachowania takiego, które zdarzyć się może w nieokreślonej z góry liczbie przypadków. Zauważmy, że zachowanie nie będzie powtarzalne, jeśli będzie miało miejsce w indywidualnie określonych okolicznościach. Zachodzi więc istotny związek między abstrakcyjnością (konkretnością) zachowania będącego treścią normy, a sposobem (generalnym lub indywidualnym) określenia okoliczności, w jakich ono zachodzi.
Założenie, że obywatel podlega władzy państwowej tylko w takim zakresie, w jakim podlega prawu, a jednocześnie przyjęcie wymogu generalności i abstrakcyjności prawa służy ochronie obywatela przed kaprysami stronniczej władzy, gdyby kierując się partykularnymi lub prywatnymi interesami próbowała ona wykorzystać porządek prawny do oddziaływania jedynie na konkretną jednostkę, np. osobistego lub politycznego przeciwnika, w konkretnej sytuacji. Omawiany postulat stanowi więc jeden z nienaruszalnych warunków wolności jednostki, bezpieczeństwa prawnego czy szerzej – rządów prawa”
Uchwała SN (7) z dnia 28 czerwca 2018 r., I KZP 4/18
Standard: 13614 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 68138 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 162 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 85648 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 163 (pełna treść orzeczenia)