Podatek od nabycia w drodze spadku roszczenia o odszkodowanie
Podatek od dziedziczenia (art. 1 ust. 1 pkt 1 i art. 6 ust. 1 pkt 1 u.p.s.d.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Roszczenie o odszkodowanie z tytułu utraty nieruchomości ma majątkowy charakter i można mu przypisać określoną wartość majątkową, a nadto jest prawem zbywalnym. Istnienie właśnie tego roszczenia powoduje, że Skarżąca może zainicjować postępowanie przed Prezydentem W. w sprawie odszkodowania. Zbycie ww. roszczenia powodowałoby, że inna osoba - nabywca roszczenia - będzie uprawniona do ubiegania się o ww. odszkodowanie. Jest to typowa wierzytelność, która może być przedmiotem obrotu.
Nie zmienia oceny Sądu twierdzenie Skarżącej, że nie wiadomo, czy uzyska ona w ogóle odszkodowanie za nieruchomość, a więc jest to tylko ekspektatywa. Zdaniem Sądu, nie może to oznaczać, iż obowiązek podatkowy w podatku od spadków od darowizn nie powstał. Przedmiotem opodatkowania jest bowiem wartość roszczenia o odszkodowanie, które to roszczenie jako prawo majątkowe jest prawem zbywalnym. Oczywiste jest natomiast, że kalkulacja wartości takiego roszczenia, dotyczącego świadczenia przyszłego i niepewnego, musi uwzględniać choćby tę cechę owego roszczenia.
Prawo do odszkodowania przysługuje spadkobiercom osoby wywłaszczonej, którzy wstąpili w ogół praw i obowiązków pierwotnego właściciela, który nie uzyskał jeszcze odszkodowania, a więc w jego sytuację prawnomajątkową z chwili śmierci. Uprawnienie do domagania się odszkodowania jako wchodzące w skład masy spadkowej (art. 922 § 1 w zw. z art. 925 k.c.) przechodzi z chwilą śmierci "wywłaszczanego" na rzecz jego spadkobierców.
Wyrok WSA z dnia 9 stycznia 2024 r., III SA/Wa 2214/23
Standard: 88170 (pełna treść orzeczenia)
Skoro w chwili przyjęcia spadku nie istniało odszkodowanie za wywłaszczoną na podstawie dekretu nieruchomość, tym samym wartość tego odszkodowania, która zostanie ustalona później, nie będzie stanowiła podstawy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Podstawę opodatkowania będzie natomiast stanowiło - istniejące w chwili otwarcia spadku - roszczenie o odszkodowanie z tytułu utraty ww. nieruchomości - którego wartość powinna być określona na dzień przyjęcia spadku, który jest dniem powstania obowiązku podatkowego a następnie zobowiązania podatkowego w podatku od spadku i darowizn.
Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 u.p.s.d. obowiązek podatkowy powstaje, przy nabyciu w drodze dziedziczenia – z chwilą przyjęcia spadku. Obowiązkiem podatkowym (art. 4 o.p.) jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach. Natomiast zobowiązaniem podatkowym, zgodnie z art. 5 o.p. jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego. Zatem zobowiązanie podatkowe jest skonkretyzowanym obowiązkiem podatkowym. Jedno i drugie dotyczy tego samego przedmiotu (prawa majątkowego), w sprawie niniejszej roszczenia o odszkodowanie.
Myli się strona skarżąca, przyjmując za WSA w Gdańsku (wyrok z 16 września 2014 r., I SA/Gd 448/14), że obowiązek podatkowy dotyczy roszczenia o odszkodowanie, a zobowiązanie dotyczy samego odszkodowania i powstaje (konkretyzuje się) z chwilą jego zasądzenia. Po pierwsze pogląd ten jest sprzeczny z istotą obowiązku podatkowego, który w przypadku podatku od spadków i darowizn z tytułu dziedziczenia, powstaje z chwilą przyjęcia spadku i na tę datę ustalana jest podstawa opodatkowania, a nie na datę hipotetyczną, nieustaloną w czasie. Po wtóre obowiązek podatkowy z tytułu roszczenia o odszkodowanie, przekształca się w zobowiązanie w podatku od spadków i darowizn tylko z tego tytułu, tj. roszczenia o odszkodowanie, a nie odszkodowania.
Powstanie zobowiązania podatkowego, stanowiącego konsekwencję obowiązku podatkowego, jest niezależne od woli podatnika, tylko od okoliczności, które je wywołują (zob. M. Niezgódka-Medek w: S. Babiarz, B. Dauter, R. Hauser, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, J. Rudowski, Ordynacja podatkowa, Komentarz, Warszawa 2019 r., 94).
Wyrok NSA z dnia 2 grudnia 2022 r., III FSK 1020/21
Standard: 88147 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 88146
Standard: 88145
Standard: 88168
Standard: 88144
Standard: 88155