Wykonanie czynności notarialnej po przedstawieniu zaświadczenia wydanego przez naczelnika urzędu skarbowego, że nabycie jest zwolnione od podatku, że podatek został zapłacony albo zobowiązanie podatkowe przedawniło się (art. 19 ust. 6 u.p.s.d.)

Aby uzyskać zaświadczenie należy wykazać interes prawny oraz że brak możliwości otrzymania zaświadczenia czy też pisemnej zgody naczelnika urzędu skarbowego uniemożliwia sporządzenie przez notariusza aktu notarialnego, a tym samym realizację zapisu.

Jedynymi osobami uprawnionymi do wystąpienia o zaświadczenia są osoby będące spadkobiercami zmarłej, i to one maja legitymację do uzyskania odpowiedniej zgody albo zaświadczenia. Takie prawo jest przypisane osobie posiadającą legitymację prawną o uzyskania zaświadczenia o żądanej treści jest przede wszystkim podatnik.

W niektórych sytuacjach zaświadczenie może zostać wydane osobie niebędącej podatnikiem, ale tylko za zgodą podatnika, którego zaświadczenie ma dotyczyć. Brak takiej zgody wyłącza możliwość uzyskania żądanego zaświadczenia. 

Zgodę/zaświadczenie winna dostarczyć osoba, na której ciąży lub może ciążyć obowiązek podatkowy.

Na marginesie należy wyjaśnić, że zgoda na dysponowanie majątkiem spadkowym winna być wydawana odrębnie na każdego ze współwłaścicieli i tylko każdy ze współwłaścicieli może wnioskować o wydanie zgody na zbycie jego majątku.

Zgodnie z art. 306a § 1, § 2, § 3 i § 4 O.p. organ podatkowy wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej się o zaświadczenie. Zaświadczenie wydaje się, jeżeli urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis prawa, osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu za swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego. Zaświadczenie potwierdza stan faktyczny lub prawny istniejący w dniu jego wydania. Zaświadczenie wydaje się w granicach żądania wnioskodawcy.

W myśl art. 306b § 1 i § 2 O.p. w przypadkach, o których mowa w art. 306a § 2 O.p. organ podatkowy jest obowiązany wydać zaświadczenie, jeżeli chodzi o potwierdzenie faktów albo stanu prawnego wynikających z prowadzonej przez ten organ ewidencji, rejestrów lub innych danych znajdujących się w ich posiadaniu. Organ podatkowy, przed wydaniem zaświadczenia, może przeprowadzić w niezbędnym zakresie postępowanie wyjaśniające.

Jak z powyższego wynika zaświadczenie zawsze wydaje się na wniosek, a osoba ubiegająca się o wydanie zaświadczenia musi legitymować się interesem prawnym w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego. Kategoria interesu prawnego jest kategorią materialnoprawną i dlatego dla wykazania takiego interesu należy wskazać przepis prawa materialnego zobowiązujący organ do wydania dokumentu lub uprawniający wnioskującego do jego otrzymania. Interes prawny podmiotu przejawia się tym, że wnosi on żądanie we własnym imieniu i ma roszczenie wynikające z konkretnego przepisu prawa materialnego.

Od tak pojmowanego interesu prawnego, należy odróżnić interes faktyczny, to jest sytuację, w której dany podmiot jest wprawdzie bezpośrednio zainteresowany wydaniem zaświadczenia, nie może jednak tego zainteresowania poprzeć przepisami prawa, mającymi stanowić podstawę skierowanego żądania w zakresie podjęcia stosownych czynności przez organ administracji.

Jak wynika z orzecznictwa sądów administracyjnych kryterium interesu prawnego stanowi nawiązanie do konstrukcji pojęcia strony przyjętej w postępowaniu administracyjnym. Interes prawny musi być własny, co oznacza, że nie można opierać go wyłącznie na sytuacji prawnej innego podmiotu. O wydanie zaświadczenia o żądanej treści mogą wnioskować osoby, które łączy z podatnikiem stosunek prawny, a z którego wynika m.in. odpowiedzialność podatkowa, która powoduje powstanie własnego interesu prawnego (tak: w wyrokach z dnia 7 października 2015 r., III SA/Wa 1472/14, z dnia 17 marca 2010 r., II FSK 1854/08 oraz z dnia 4 grudnia 2015 r., III SA/Wa 1846/15).

Wskazanie na interes prawny oznacza, że żądający wydania zaświadczenia musi być legitymowany do jego uzyskania. W piśmiennictwie i orzecznictwie przyjęto, iż interes prawny, to interes wynikający z prawa materialnego; zgodny z tym prawem i chroniony przez to prawo. Istnieje także zgodność stanowisk co do tego, że interes prawny nie może być wywodzony z faktu istnienia jakiegoś aktu prawnego, czy jakiejś instytucji prawnej, lecz opierać powinien się na konkretnej normie prawa materialnego; normie dającej się określić i wyodrębnić spośród innych norm (por. J. Zimmermann: Glosa do wyroku NSA z dnia 2 lutego 1996 r. IV S.A. 846/95).

Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie wskazuje się na pewne cechy wyróżniające interes prawny. Musi być on osobisty, własny, indywidualny oraz musi być konkretny, dający się obiektywnie stwierdzić, aktualny i znajdujący swoją podstawę w przepisach prawa materialnego oraz potwierdzenia w okolicznościach faktycznych.

O istnieniu interesu prawnego można mówić wówczas, gdy dany podmiot wnosi żądanie we własnym imieniu, zgłaszane żądanie oparte jest na konkretnej normie prawnej, a konieczność jego obiektywnego charakteru oznacza, że o istnieniu interesu prawnego decyduje nie przekonanie zainteresowanego, lecz ocena ustawodawcy. Kategoria interesu prawnego jest kategorią materialnoprawną i dlatego dla wykazania takiego interesu należy wskazać przepis prawa materialnego zobowiązujący organ do wydania dokumentu lub uprawniający wnioskującego do jego otrzymania.

Od tak pojmowanego interesu prawnego, należy odróżnić interes faktyczny, to jest sytuację, w której dany podmiot (osoba) jest wprawdzie bezpośrednio zainteresowany wydaniem zaświadczenia, wyrażeniem zgody na określoną czynność - nie może jednak tego zainteresowania poprzeć przepisami prawa, mającymi stanowić podstawę skierowanego żądania w zakresie podjęcia stosownych czynności przez organ administracji.

Wyrok WSA z dnia 10 sierpnia 2021 r., III SA/Wa 146/21

Standard: 88028 (pełna treść orzeczenia)