Odpowiedzialność solidarna podatników podatku od czynności cywilnoprawnych; odpowiednie stosowanie przepisów k.c. o solidarności (art. 91 O.p.)
Obowiązek zapłaty podatku ciążący na podatnikach (art. 5 u.p.c.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
W myśl art. 91 O.p. do odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania podatkowe stosuje się przepisy kodeksu cywilnego dla zobowiązań cywilnoprawnych. Odesłanie do przepisów K.c. nie oznacza, że wszystkie wskazane przepisy mają zastosowanie na gruncie prawa podatkowego, niektóre z nich muszą być modyfikowane z uwzględnieniem odesłania zawartego w art. 91 O.p. i specyfiki zobowiązań podatkowych. Nie może ujść uwadze odmienna charakterystyka zobowiązania podatkowego i zobowiązania cywilnoprawnego.
Zobowiązanie cywilnoprawne istnieje nawet w sytuacji upływu terminu przedawnienia, czego nie można powiedzieć o zobowiązaniu podatkowym. Owszem zarzut przedawnienia będzie brany pod uwagę w odniesieniu do zobowiązania cywilnoprawnego, ale wówczas gdy zostanie podniesiony przez stronę w postępowaniu przed sądem powszechnym. Przedawnienie zobowiązania podatkowego oznacza zaś, że po upływie oznaczonego przez ustawodawcę czasu zobowiązanie podatkowe – nawet niezapłacone – wygasa z mocy prawa łącznie z odsetkami za zwłokę bez potrzeby wydawania odrębnych decyzji.
Odpowiedzialność solidarna unormowana została w art. 366 § 1 K.c. Oznacza to, iż organy podatkowe uprawnione są do wyboru osoby, wobec której prowadzone jest postępowanie. W następstwie powyższego, przerwanie biegu przedawnienia w stosunku do tego podatnika, skutkować będzie przerwaniem biegu tego terminu w stosunku do pozostałych podatników odpowiedzialnych solidarnie.
Podkreślić trzeba niepodzielny charakter zobowiązania podatkowego. Istnieje w tym przypadku jedno zobowiązanie podatkowe, a to oznacza, iż skutki prawne określonych zdarzeń, czynności dotykają wszystkich zobowiązanych w ramach jednego zobowiązania podatkowego. Te istotne różnice między omawianymi zobowiązaniami słusznie stanęły u podstaw stanowiska, iż nie znajduje na gruncie prawa podatkowego zastosowania przepis art. 372 K.c. Regulacja opisana w tej normie prawnej odpowiada specyfice zobowiązania cywilnoprawnego i nie może znaleźć zastosowania na gruncie jednego zobowiązania podatkowego ciążącego solidarnie na współmałżonkach. Zgodzić się należy z S.Babiarzem (w: Ordynacja podatkowa. Komentarz, Wyd. LexisNexis 2011, s. 511-512), że jakkolwiek przepis art. 91 O.p. zawiera odesłanie do stosowania przepisów K.c. wprost, a nie odpowiednio, nie powinno budzić wątpliwości, że odesłanie nie dotyczy takich przypadków, w których zobowiązanie podatkowe ciąży tylko na podatniku, a nie solidarnie na podatniku i osobie trzeciej.
Wyrok NSA z dnia 12 października 2017 r., II FSK 2499/15
Standard: 87165 (pełna treść orzeczenia)
Przepis art. 4 pkt 1 ustawy podatkowej określał podmiotowy zakres postępowania w sprawie określenia podatku od czynności cywilnoprawnej, przesądzając, iż stronami postępowania w rozumieniu art. 133 Ordynacji podatkowej były wszystkie strony tej czynności. W sytuacji gdy obowiązek podatkowy spoczywa solidarnie na obu stronach czynności prawnej – w danym wypadku umowy pożyczki – to decyzja podatkowa powinna być skierowana do obu stron tej czynności prawnej – art. 133 i art. 210 § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej ( tak wyrok SN z dnia 10 lipca 2002 r. sygn. akt III RN 146/01 – PP 2003/3/63).
Natomiast przepis art. 5 ust. 1 ustawy podatkowej nakładał solidarny obowiązek zapłaty tego podatku przez dłużników zobowiązanych polegający na tym, że wierzyciel może żądać w całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych z długu ( tak wyrok NSA z dnia 21 lutego 1997 r. sygn. akt III SA 1260/95).
Z treści tych przepisów wynika, że czym innym był obowiązek podatkowy ciążący na stronach czynności cywilnoprawnych a czym innym obowiązek zapłaty tego podatku. Obowiązek podatkowy to wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach ( art. 4 Ordynacji podatkowej). Podatkiem jest natomiast publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, gminach lub grupy wynikające z ustawy podatkowej ( art. 6 Ordynacji podatkowej ).
Zatem przepis art. 4 pkt 1 ustawy podatkowej określał podmioty, na których ciążył obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, który prowadzi do powstania zobowiązania podatkowego w tym podatku, a przepis art. 5 ust. 1 określał ustawowo solidarny charakter obowiązku zapłaty wynikającego z tego zobowiązania podatku. Innymi słowy decyzja określająca to zobowiązanie podatkowe powinna być skierowana do obu stron umowy pożyczki, a brak zaznaczenia solidarnego charakteru takiego zobowiązania nie był istotny skoro ustawa tego nie wymagała.
Przedmiotowy obowiązek podatkowy a tym samym i zobowiązanie podatkowe, nie miało bowiem solidarnego charakteru. Charakter taki miał jedynie obowiązek zapłaty podatku wynikającego z tak określonego zobowiązania. O ile ustawodawca dany obowiązek podatkowy chce objąć odpowiedzialnością solidarną czyni to odpowiednio redagując ustawę ( np. ustawa o podatkach i opłatach ustawowych).
Wyrok WSA z dnia 27 grudnia 2007 r., I SA/Gl 364/07
Standard: 87171 (pełna treść orzeczenia)