Powstanie obowiązku podatkowego z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej (art. 3 ust. 1 pkt 1 u.p.c.c.)

W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 u.p.c.c., obowiązek podatkowy z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej, a podatek płatny jest w terminie 14 dni od daty powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli jednak zawarcie umowy przenoszącej własność następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy przenoszącej własność (art. 3 ust. 2 u.p.c.c.). Z przytoczonych przepisów wprost zatem wynika, że obowiązek podatkowy i zobowiązanie podatkowe powstają równocześnie, albowiem dokonanie czynności cywilnoprawnej rodzi zarówno obowiązek, jak i zobowiązanie podatkowe.

Dla właściwej interpretacji przepisu art. 3 u.p.c.c. zasadnicze znaczenie ma pojęcie "czynności prawnej" oraz momentu jej dokonania (zawarcia). W piśmiennictwie podkreśla się, że czynność prawna - rozumiana jako stan faktyczny - jest dokonana z chwilą realizacji wszystkich elementów tego stanu. W przypadku umów sprzedaży - jako czynności cywilnoprawnych, stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a u.p.c.c. - obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych powstaje z momentem ich zawarcia. W sytuacji, gdy dochodzi do dobrowolnego rozwiązania umowy w drodze zgodnych oświadczeń woli stron umowy, należy przyjąć w myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 u.p.c.c., że obowiązek podatkowy powstał z chwilą dokonania (zawarcia) umowy. Momentem przesądzającym o powstaniu obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych w przypadku sporządzenia aktu notarialnego - umowy sprzedaży, a więc dokonania czynności prawnej (tj. wszystkich elementów nań się składających), jest wyłącznie chwila zawarcia umowy sprzedaży przez jej własnoręczne podpisanie przez obie jej strony, przy czym dla ważności czynności prawnej w niniejszej sprawie konieczna była nadto forma aktu notarialnego (art. 158 k.c.), gdyż niezachowanie tej formy w przypadku przeniesienia własności nieruchomości powoduje nieważność umowy (art. 73 § 2 k.c.). W myśl zaś art. 77 § 1 k.c. wymagają formy aktu notarialnego także uzupełnienie, zmiana i rozwiązanie takiej umowy przenoszącej własność nieruchomości. Ustawa p.c.c. wprost wiąże chwilę powstania obowiązku podatkowego z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnych.

Wyrok WSA z dnia 21 lutego 2018 r., I SA/Sz 1098/17

Standard: 87219 (pełna treść orzeczenia)

Sformułowanie „powstanie obowiązku podatkowego z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej” należy rozumieć w ten sposób, że wymagane jest dla dokonania danej czynności, rozumianej jako określony stan faktyczny, zrealizowanie wszystkich elementów tego stanu, tj. całego ciągu zdarzeń i stanów. Ponieważ niezachowanie formy aktu notarialnego dla oświadczenia właściciela nieruchomości o ustanowieniu służebności powoduje nieważność umowy (art. 73 § 2 K.c.), to nie budzi wątpliwości, że do ustanowienia służebności dochodzi dopiero w dacie sporządzenia aktu notarialnego.

Wyrok WSA z dnia 23 grudnia 2013 r., I SA/Bk 496/13

Standard: 87064 (pełna treść orzeczenia)