Zmiana lub uchylenie decyzji w sprawie świadczenia wychowawczego w razie nienależnie pobranego świadczenia
Zmiana lub uchylenie prawa do świadczenia wychowawczego (art. 27 u.p.p.w.d.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Przepisy art. 25 i art. 27 u.p.p.w.d. odnoszą się do zasadniczo różnych instytucji, opartych na odmiennych przesłankach, wobec czego w zasadzie powinny być rozstrzygane w odrębnych decyzjach. Trzeba mieć bowiem na uwadze, że decyzja uchylająca lub zmieniająca prawo do świadczenia wychowawczego, o której mowa w art. 27 ust. 1 u.p.p.w.d., ma charakter konstytutywny i działa ze skutkiem ex nunc, tj. z mocą na przyszłość od daty wydania decyzji. Decyzja taka powoduje zmianę bądź uchylenie dotychczasowych uprawnień podmiotu (por. wyroki NSA z dnia 15 czerwca 2020 r. sygn. akt I OSK 2390/19 i 14 września 2022 r., I OSK 2157/21).
Analiza art. 27 ust. 1 tej ustawy w kontekście systemowym, a także celowościowym, nie daje podstaw do twierdzenia, że decyzja wydawana na podstawie tego przepisu może dotyczyć także zmiany lub uchylenia decyzji przyznającej świadczenie z mocą wsteczną, w szczególności za okres, za jaki świadczenie zostało już wypłacone i w istocie "skonsumowane" (patrz: wyroki NSA z dnia 24 maja 2018 r., I OSK 2842/17 i 28 kwietnia 2022 r., I OSK 1465/21).
Wyrok WSA z dnia 7 listopada 2024 r., IV SA/Po 679/24
Standard: 86509 (pełna treść orzeczenia)
Uchylenie prawa do świadczenia wychowawczego następuje po tym, gdy osoba pobierze je nienależnie. Pobranie nienależnie świadczenia w każdym przypadku poprzedza zatem wydanie decyzji o uchyleniu prawa do świadczenia. Wobec tego, przy zachowaniu zasad logiki, uchylenie prawa do świadczenia nie może być warunkiem uznania tego świadczenia za nienależnie pobrane. Z brzmienia ustawy wynika wniosek przeciwny - to pobranie świadczenia nienależnie musi skutkować uchyleniem prawa do jego pobierania. Tożsame stanowisko zostało wyrażone w wyroku.
Podobne stanowisko wyrażane jest także w doktrynie. W opracowaniu "Ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. Komentarz, wyd. II publik. LEX/el.2019 Blicharz Jolanta (red.), Glumińska-Pawlic Jadwiga (red.), Zacharko Lidia (red.)" wskazano, że w sytuacji gdy przyznane prawo do świadczenia wychowawczego nie zostało całkowicie skonsumowane, a wyjdą na jaw okoliczności, że przyznane świadczenie jest nienależne – w pierwszej kolejności należy doprowadzić do wydania decyzji o uchyleniu prawa do świadczenia wychowawczego (od dnia orzekania w przedmiotowej kwestii), a dopiero później do orzekania (poprzez wydanie decyzji administracyjnej) o nienależnie pobranym świadczeniu za okres w jakim zostało ono wypłacone.
Decyzja o uchyleniu prawa do świadczenia wychowawczego i decyzja o uznaniu świadczenia za nienależnie pobrane nie pozostają w stosunku zależności, bowiem każda z nich ma służyć innym celom. Decyzja o uznaniu świadczenia za nienależnie pobrane służy do wyegzekwowania środków publicznych wypłaconych osobie, które nie spełniała warunków ustawowych do ich otrzymania. Natomiast decyzja uchylająca przyznanie takiego świadczenia ma przede wszystkim charakter porządkujący, a w sytuacji jej wydania świadczenie wychowawcze może być następnie przyznane na rzecz drugiego rodzica, przy założeniu, że spełnia on warunki ustawowe do jego otrzymania.
Wyrok NSA z dnia 30 października 2024 r., I OSK 2616/23
Standard: 86386 (pełna treść orzeczenia)
Zważywszy na bezwzględny obowiązek niezwłocznego informowania organu przez osobę otrzymującą świadczenie o każdej zmianie mającej wpływ na prawo do świadczenia (art. 20 ust. 1 ustawy), w przypadku niedopełnienia tego obowiązku i pobrania świadczenia, które się stronie nie należało (a okres, na jaki przyznano świadczenie dobiegł końca) zamiast procedury uchylenia lub zmiany prawa do świadczenia wychowawczego, organ zobowiązany jest w oparciu o materialnoprawną podstawę zwrotu nienależnie pobranego świadczenia (art. 25 ust. 1 ustawy) wdrożyć postępowanie administracyjne polegające na uznaniu świadczenia pobranego za nienależnie pobrane i doprowadzić do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi (wydając w tym przedmiocie decyzję administracyjną przewidzianą w przepisach art. 25 ustawy).
Zatem w sytuacji, gdy przyznane prawo do świadczenia wychowawczego nie zostało całkowicie skonsumowane, a wyjdą na jaw okoliczności, że przyznane świadczenie jest nienależne, organ winien wydać decyzję o uchyleniu prawa do świadczenia wychowawczego (od dnia orzekania w przedmiotowej kwestii) oraz decyzję o nienależnie pobranym świadczeniu za okres, w jakim zostało ono już wypłacone. Może to nastąpić w pierwszej kolejności przez wydanie decyzji o uchyleniu prawa do świadczenia, a dopiero później przez wydanie decyzji o nienależnie pobranym świadczeniu (tak. np.: wyrok NSA z dnia 15 czerwca 2020 r., I OSK 2390/19; wyrok NSA z dnia 30 kwietnia 2020 r., I OSK 1269/19, czy prawomocne wyroki: WSA w Gliwicach z dnia 8 października 2021 r., II SA/Gl 382/21; WSA w Łodzi z dnia 9 listopada 2021 r., II SA/Łd 513/21).
Wyrok NSA z dnia 30 listopada 2023 r., I OSK 209/22
Standard: 86497 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 86500 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 86498 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 86388 (pełna treść orzeczenia)