Dalsze prowadzenie placówki pomimo uprawomocnienia się decyzji o nałożeniu kary pieniężnej za prowadzenie bez zezwolenia wojewody (art. 130 ust. 4 u.s.p)

Zarówno pierwsza, jak i kolejna decyzja organu o nałożeniu kary pieniężnej za prowadzenie placówki bez zezwolenia jest decyzją związaną, pozbawioną cech uznaniowości. Oznacza to, że w sytuacji wystąpienia przesłanek wskazanych w art. 130 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej, tj. nieposiadania przed dany podmiot zezwolenia wojewody i niezaprzestania prowadzenia działalności mimo uprawomocnienia się wcześniejszej decyzji o nałożeniu kary pieniężnej na podstawie art. 130 ust. 2 ustawy, organ zobowiązany jest nałożyć na ten podmiot kolejną karę pieniężną w ściśle określonej przez ustawodawcę wysokości, tj. 40 000 zł (aktualnie grzywna ta wynosi 60 000 zł). Inne okoliczności nie mają zatem żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy i nie podlegają badaniu przez organy, w tym np. powody rozciągniętych w czasie działań zmierzających do zamknięcia placówki.

Celem przepisu art. 130 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej jest osiągnięcie stanu, w którym podmiot już raz ukarany, który nie zastosował się do sankcji administracyjnej, poprzez zwiększony wymiar kary, zaprzestanie nielegalnego prowadzenia konkretnej placówki. Zabieg ustawodawcy jest jak najbardziej racjonalny. 

Wyrok NSA z dnia 31 października 2023 r., I OSK 2232/21

Standard: 86342 (pełna treść orzeczenia)

W kontekście art. 130 ust. 4 ups chodzi o faktyczne prowadzenie przez podmiot placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub w podeszłym wieku. Zatem sankcji w postaci kary pieniężnej podlega każdy podmiot, którego rzeczywista, faktyczna działalność polega na prowadzeniu tego rodzaju instytucji. Irrelewantny jest natomiast status organizacyjnoprawny tego podmiotu. 

Bez znaczenia dla oceny charakteru prowadzonej działalności jest także sposób sformułowania nazwy placówki – pensjonat, hotel, dom opieki, dom seniora etc. Podstawę wymierzenia kary pieniężnej na podstawie art. 130 ust. 4 ups stanowi brak wymaganego zezwolenia, nieistotne są natomiast pobudki, ze względu na które prowadzona jest placówka opiekuńcza, ani to, czy jest ona prowadzona w celu osiągnięcia zysku, czy pro bono. Nawet wówczas, gdy prowadzenie takiej działalności bez wymaganego zezwolenia odbywa się ze szlachetnych pobudek, nie zmienia to faktu, że działalność taka jest nielegalna, a więc prowadzący ją podmiot podlega sankcji administracyjnej (tak np. NSA w uzasadnieniu wyroków z 24 kwietnia 2014 r., I OSK 549/13, z 28 sierpnia 2014 r., I OSK 848/13, z 20 listopada 2020 r., I OSK 3324/18).

W placówce, o której mowa w art. 130 ust. 4 ups, mają być świadczone usługi w zakresie całodobowej opieki nad osobami niepełnosprawnymi, przewlekle chorymi lub w podeszłym wieku. Katalog tych usług został sprecyzowany w art. 68 ust. 1 ups i obejmuje on świadczenie usług: 1) opiekuńczych zapewniających: a) udzielanie pomocy w podstawowych czynnościach życiowych, b) pielęgnację, w tym pielęgnację w czasie choroby, c) opiekę higieniczną, d) niezbędną pomoc w załatwianiu spraw osobistych, e) kontakty z otoczeniem; 2) bytowych zapewniających: a) miejsce pobytu, b) wyżywienie, c) utrzymanie czystości. Zgodnie z art. 68 ust. 3 ups usługi opiekuńcze powinny zapewniać: 1) pomoc w czynnościach życia codziennego, w miarę potrzeby pomoc w ubieraniu się, jedzeniu, myciu i kąpaniu; 2) organizację czasu wolnego; 3) pomoc w zakupie odzieży i obuwia; 4) pielęgnację w chorobie oraz pomoc w korzystaniu ze świadczeń zdrowotnych.

Przesłanki warunkujące wymierzenie kary pieniężnej za delikt administracyjny, o którym mowa w art. 130 ust. 4 ups (tj. uprzednie ukaranie sankcją administracyjną za prowadzenie placówki bez zezwolenia wojewody oraz niezaprzestanie prowadzenia tej placówki), determinują zakres postępowania dowodowego, jakie powinno być przeprowadzone w tego rodzaju sprawie przez organy administracji i wyznaczają granice tej sprawy. Inne okoliczności nie mają zatem żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy i nie podlegają badaniu przez organy, w tym np. przyczyny braku zezwolenia wojewody i działania podejmowane w celu jego uzyskania, czy zawieranie umów z podopiecznymi placówki lub osobami, które ich reprezentują.

Wyrok NSA z dnia 20 października 2023 r., I OSK 2228/21

Standard: 86335 (pełna treść orzeczenia)