Ośrodki wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Ośrodki wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi (art. 51a-c u.p.s.)
Zasadne jest wywodzenie z rt. 6 pkt 5 ustawy o pomocy społecznej obowiązku funkcjonowania ośrodków wsparcia w formie wyodrębnionej jednostki organizacyjnej, nie zaś jednostki włączonej do struktury PCPR.
Na tle ustawy o samorządzie powiatowym w związku z ustawą o pomocy społecznej, ośrodek wsparcia, jako jednostka organizacyjna pomocy społecznej, winien funkcjonować jako samodzielna jednostka organizacyjna. Podstawa do tego rodzaju wniosków wynika przede wszystkim z różnych zadań powiatu realizowanych w dziedzinie pomocy społecznej. Zadania te dzielą się na zadania własne i zlecone z zakresu administracji rządowej. Zadania własne powiatu dotyczą m.in. utworzenia i utrzymywania powiatowego centrum pomocy rodzinie (art. 19 pkt 19 ustawy o pomocy społecznej). Zadania zlecone z zakresu administracji rządowej dotyczą natomiast m.in. prowadzenia i rozwoju infrastruktury ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi (art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej).
Zadania własne finansowane są, co do zasady, z budżetu danego powiatu, zaś zadania zlecone finansowane są przez budżet państwa (art. 20 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej).
Z tej już przyczyny ośrodki wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi winny być samodzielnymi jednostkami organizacyjnymi. Ratio legis takiego rozwiązania ma swoje zakotwiczenie po pierwsze w potrzebie jasnego rozgraniczenia wydatków finansowanych z budżetu powiatu i budżetu państwa (chodzi o łatwe wytyczenie linii rozgraniczającej wydatki przeznaczane na realizację zadań własnych powiatu, jak i zadań zleconych z zakresu administracji rządowej). Po drugie, odrębność ośrodków wsparcia i niewłączanie ich w strukturę organizacyjną powiatowych centrów pomocy rodzinie (motywowane często obiektywnie uzasadnioną koniecznością optymalnego i oszczędnego gospodarowania środkami publicznymi), ma zapobiec stworzeniu zagrożenia pogorszenia jakości usług świadczonych przez ośrodek wsparcia na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi. Chodzi o sytuację, w której środki z budżetu państwa, które z założenia mają finansować działanie wspierające osoby z zaburzeniami psychicznymi, będą w rzeczywistości przeznaczane na cele działania powiatowego centrum pomocy rodzinie. NSA zwraca uwagę, iż osobami korzystającymi z pomocy ośrodków wsparcia są osoby z zaburzeniami psychicznymi. Z oczywistych względów osoby te mają trudności z prawidłowym odbiorem otaczającego je świata, nie są więc często w stanie upomnieć się o prawidłowe świadczenie usług przez ośrodki wsparcia. Gwarancyjne w swej istocie wyodrębnienie tychże ośrodków ma zatem zapewnić, iż poziom świadczonych usług na rzecz osób najsłabszych (z zaburzeniami psychicznymi) utrzymywany będzie na właściwym poziomie.
Za wyodrębnieniem ośrodka wsparcia przemawia także procedura powołania osoby nim kierującej, a ściślej m.in. potrzeba zasięgnięcie opinii kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie o kandydacie na kierownika ośrodka wsparcia (art. 112 ust. 7 ustawy o pomocy społecznej). Jeżeliby zatem przyjąć, iż ośrodek taki jest włączony w strukturę organizacyjną PCPR, to kierownik ośrodka wsparcia będący jednocześnie kierownikiem PCPR musiałby wyrażać opinię o samym sobie. Z oczywistych względów działanie takie jest niedopuszczalne.
Wyrok NSA z dnia 27 stycznia 2011 r., II OSK 2258/10
Standard: 86319 (pełna treść orzeczenia)
Prowadzenie i rozwój infrastruktury ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi należy do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat (art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej). Ośrodki te stanowią ogniwo oparcia społecznego dla osób, które z powodu choroby psychicznej lub upośledzenia umysłowego mają poważne trudności w życiu codziennym, zwłaszcza w kształtowaniu swoich stosunków z otoczeniem, w zakresie edukacji, zatrudnienia oraz w sprawach bytowych, zdefiniowanego w art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie życia psychicznego (Dz. U. z 1994 r., Nr 111, poz. 535).
Zamierzeniem racjonalnego prawodawcy było zakwalifikowanie ośrodków wsparcia do grupy jednostek organizacyjnych pomocy społecznej - jedynie koordynowanych przez powiatowe centra pomocy rodzinie, ale jako jednostek samodzielnych, w przeciwnym razie ustawodawca zawarłby stosowne zastrzeżenie umożliwiające włączenia ośrodków wsparcia w struktury organizacyjne centrów pomocy rodzinie. Prowadzenie i rozwój infrastruktury ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi należy zgodnie z art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej. do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat, Znaczenie oraz funkcje jakie mają za zadanie spełniać ośrodki wsparcia w strukturze pomocy społecznej uzasadnia wyodrębnianie tych jednostek spośród innych, równie samodzielnych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej. Na realizację zadań zleconych powiat otrzymuje dotacje celowe z budżetu państwa.
Wyrok WSA z dnia 21 lipca 2010 r., III SA/Wr 234/10
Standard: 85903 (pełna treść orzeczenia)