Obligatoryjne i fakultatywne podstawy zmiany lub uchylenia decyzji w trybie art. 106 ust. 5 u.p.s.)

Art. 106 ust. 5 u.p.s. stwarza prawną możliwość zmiany lub uchylenia decyzji bez zgody strony zarówno wtedy, gdy jest to dla niej korzystane, jak i wówczas, gdy jest to niekorzystne. Wśród przesłanek obligatoryjnych zmiany lub uchylenia decyzji ustawodawca wymienił: zmianę przepisów prawa, zmianę sytuacji dochodowej albo osobistej strony, jak również pobieranie świadczenia nienależnego.

Przyczyną fakultatywnych działań organu prowadzących do uchylenia lub zmiany decyzji są okoliczności wymienione w art. 11, art. 12 i art. 107 ust. 5 u.p.s., do których można zaliczyć brak współdziałania świadczeniobiorcy z jednostkami i pracownikami pomocy społecznej, stwierdzenie przez pracownika socjalnego dysproporcji między udokumentowaną wysokością dochodu a sytuacją majątkową osoby lub rodziny, czy odmowę złożenia oświadczenia o dochodach i stanie majątkowym.

Wyrok WSA z dnia 12 grudnia 2023 r., II SA/Łd 487/23

Standard: 85695 (pełna treść orzeczenia)

Sama zasada co do możliwości weryfikacji decyzji o przyznaniu świadczenia z pomocy społecznej nie może budzić wątpliwości. Przewiduje ją zastosowany przez organy administracyjne przepis art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej, który dopuszcza zmianę lub uchylenie decyzji na niekorzyść strony bez jej zgody m.in. w razie zmiany sytuacji dochodowej lub osobistej strony, albo pobrania nienależnego świadczenia. Stosownie do art. 6 pkt 16 ustawy świadczeniem takim jest świadczenie pieniężne uzyskane na podstawie przedstawionych nieprawdziwych informacji lub niepoinformowania o zmianie sytuacji materialnej lub osobistej. Odnośnie sytuacji osobistej chodzi oczywiście o okoliczności mające wpływ na przyznanie pomocy społecznej lub jej zakres. Uwzględniając treść obu przepisów można zauważyć, że każda taka zmiana sytuacji powoduje zmianę lub uchylenie decyzji niezależnie od kwestii nienależnego świadczenia. Jednakowoż chodzi niewątpliwie o zmiany, jakie nastąpiły po wydaniu decyzji przyznającej określone świadczenia. Wszelkie zmiany sytuacji występujące w toku pierwotnego postępowania administracyjnego winne bowiem zostać uwzględnione w decyzji kończącej to postępowanie. O ile przed wydaniem decyzji organ o nich nie wiedział, to weryfikacja decyzji może się odbyć zasadniczo w dwóch trybach. Pierwszy z nich ujęty jest także w art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej, w związku z art. 6 pkt 16 tej ustawy, ale nie w części mówiącej o zmianie sytuacji, ale w aspekcie uzyskania świadczenia na podstawie przedstawionych nieprawdziwych informacji. O ile nie wejdzie w grę zastosowanie tego trybu, to drugą możliwość daje instytucja wznowienia postępowania, uregulowana w art. 145 i n. kpa, stosowanego odpowiednio w sprawach z zakresu pomocy społecznej ( art. 14 ustawy o pomocy społecznej).

Wyrok WSA z dnia 9 października 2009 r., IV SA/Gl 1009/08

Standard: 86363 (pełna treść orzeczenia)