Wyrok z dnia 2009-10-09 sygn. IV SA/Gl 1009/08

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym : Przewodniczący Sędzia NSA Szczepan Prax (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Beata Kalaga-Gajewska Sędzia WSA Małgorzata Walentek Protokolant st. sekr. sąd. Magdalena Nowacka-Brzeźniak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 października 2009 r. sprawy ze skargi D. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...]nr [...] w przedmiocie pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki uchyla zaskarżoną decyzję.

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...]r. Prezydent K. przyznał D. K. pomoc pieniężną na kontynuowanie nauki na okres od [...] r. do [...] r.

Natomiast decyzją z dnia [...] r., wydaną w trybie art. 106 ust. 5 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ( Dz. U. Nr 64, poz. 593, ze zm.) uchylił tą pierwotną decyzję z dniem [...] r. Organ orzekający w motywach tego rozstrzygnięcia wskazał na zmianę okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy. W szczególności ustalił, że D. K. w okresie od [...] – [...] r. był uczniem Szkoły Policealnej Nr [...] w K., przy czym na 100 godzin programowych był bez usprawiedliwienia nieobecności na 81 godzinach. Od [...] – [...] r. był także słuchaczem Nauczycielskiego Kolegium Języków Obcych w S.. Ze względu na nieusprawiedliwione nieobecności od dnia [...] r. został w dniu [...] r. skreślony z listy słuchaczy. W tej sytuacji, skoro strona zmieniła szkołę oraz zaprzestała nauki bez powiadomienia pracownika socjalnego, to doszło do pobrania nienależnego świadczenia w okresie od [...] r. do [...] r. w wysokości [...] zł.

W odwołaniu D. K. powołał się na swoją trudną sytuację materialną, nie pozwalającą mu na zwrot pobranych świadczeń.

Zarzucił, że wymieniona w decyzji liczba 100 godzin programowej nauki w Szkole Policealnej dotyczy całego miesiąca, podczas gdy on uczył się tam tylko tydzień.

O zmianie szkoły nie informował, bo nie czytał decyzji, a z Kolegium Nauczycielskiego zrezygnował z powodów zdrowotnych.

Zaskarżoną decyzją, podjętą w trybie art. 138 § 1 pkt 1 Kpa, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. utrzymało w mocy decyzję I instancji, zasadniczo podzielając przedstawione w niej ustalenia i wnioski. Organ odwoławczy uznał, że krótkie okresy pobierania nauki przez stronę nie można nazwać kontynuowaniem nauki w rozumieniu przepisów ustawy o pomocy społecznej. Tym samym w I semestrze roku szkolnego 2007/2008 strona nie posiadała statusu ucznia ( studenta) i nie informowała o przerwaniu nauki, pobierając jednocześnie pomoc pieniężną na jej kontynuowanie. Wystąpiło więc pobranie nienależnego świadczenia, którym według art. 6 pkt 16 cyt. ustawy jest m.in. niepoinformowanie o zmianie sytuacji materialnej lub osobistej, Natomiast zgodnie z art. 106 ust. 5 tej ustawy decyzję administracyjną zmienia się lub uchyla na niekorzyść strony bez jej zgody w przypadku zmiany przepisów prawa, zmiany sytuacji dochodowej lub osobistej strony albo pobrania nienależnego świadczenia. Stwierdzenie pobranie nienależnego świadczenia jest zatem przesłanką zmiany lub uchylenia decyzji przyznającej świadczenie z pomocy społecznej. Z kolei podnoszone przez stronę problemy mogły być rozwiązane, gdyby nastąpiło współdziałanie strony ze szkołą i organem pomocy społecznej, do czego strona jednak nie dążyła.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego D. K. wniósł o unieważnienie zaskarżonej decyzji. Poza powtórzeniem zarzutów i twierdzeń z odwołania skarżący podniósł, że informował organy I i II instancji o zmianie szkoły w pismach, z których wynikało, że złożył dokumenty do kilku szkół ( Szkoła Policealna, Kolegium Nauczycielskie, Uniwersytet [...]). W Szkole Policealnej rozpoczął naukę nie mając pewności o przyjęciu na studia. Z nauki tej zrezygnował po dniu [...] r., ponieważ został przyjęty do Kolegium Nauczycielskiego, w którym uczył się przez 3 tygodnie, a zrezygnował z powodu stanu zdrowia. Według skarżącego świadczenia na kontynuowanie nauki można kwotowo wyliczyć proporcjonalnie do faktycznych okresów pobierania nauki, podnosząc jednak, iż nie jest w stanie spłacić pobranych świadczeń. Obecnie jest studentem.

Odpowiadając na skargę organ odwoławczy postulował jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zaskarżona decyzja nie mogła się ostać, bowiem przy jej wydaniu doszło do naruszenia prawa materialnego, mogącego mieć wpływ na wynik sprawy.

Otóż sama zasada co do możliwości weryfikacji decyzji o przyznaniu świadczenia z pomocy społecznej nie może budzić wątpliwości. Przewiduje ją zastosowany przez organy administracyjne przepis art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej, który dopuszcza zmianę lub uchylenie decyzji na niekorzyść strony bez jej zgody m.in. w razie zmiany sytuacji dochodowej lub osobistej strony, albo pobrania nienależnego świadczenia. Stosownie do art. 6 pkt 16 ustawy świadczeniem takim jest świadczenie pieniężne uzyskane na podstawie przedstawionych nieprawdziwych informacji lub niepoinformowania o zmianie sytuacji materialnej lub osobistej. Odnośnie sytuacji osobistej chodzi oczywiście o okoliczności mające wpływ na przyznanie pomocy społecznej lub jej zakres. Uwzględniając treść obu przepisów można zauważyć, że każda taka zmiana sytuacji powoduje zmianę lub uchylenie decyzji niezależnie od kwestii nienależnego świadczenia. Jednakowoż chodzi niewątpliwie o zmiany, jakie nastąpiły po wydaniu decyzji przyznającej określone świadczenia. Wszelkie zmiany sytuacji występujące w toku pierwotnego postępowania administracyjnego winne bowiem zostać uwzględnione w decyzji kończącej to postępowanie. O ile przed wydaniem decyzji organ o nich nie wiedział, to weryfikacja decyzji może się odbyć zasadniczo w dwóch trybach. Pierwszy z nich ujęty jest także w art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej, w związku z art. 6 pkt 16 tej ustawy, ale nie w części mówiącej o zmianie sytuacji, ale w aspekcie uzyskania świadczenia na podstawie

przedstawionych nieprawdziwych informacji. O ile nie wejdzie w grę zastosowanie tego trybu, to drugą możliwość daje instytucja wznowienia postępowania, uregulowana w art. 145 i n. kpa, stosowanego odpowiednio w sprawach z zakresu pomocy społecznej ( art. 14 ustawy o pomocy społecznej).

Powyższe stwierdzenie wiąże się ze stanem faktycznym niniejszej sprawy.

Ponieważ pierwotna decyzja została uchylona z dniem [...] r., to można zakładać, że organy obu instancji za zmianę sytuacji skarżącego uznały już jego rezygnację z nauki w Szkole Policealnej, co miało miejsce ( bezspornie między stronami ) przed wydaniem tej decyzji.

W takim więc razie wydanie decyzji w zastosowanym przez organy trybie z art. 106 ust. 5 musiałoby się opierać na ustaleniu pobrania nienależnego świadczenia na skutek przedstawienia przez skarżącego nieprawdziwych informacji ( art. 6 pkt 16 cyt. ustawy ). Nieprawdziwa informacja może polegać także na zatajeniu prawdy.

O ile więc skarżący przedłożył prawdziwe zaświadczenie o rozpoczęciu nauki, ale przed wydaniem decyzji zaprzestał nauki, to przesłanki powołanych norm prawnych były spełnione, aczkolwiek organy dokonywały ustaleń w zakresie innych przesłanek ustawowych, związanych ze zmianą sytuacji osobistej skarżącego. Natomiast pozostaje problem terminu, od którego należało uchylić pierwotną decyzję. Sąd podziela dorozumiane stanowisko organów, że w przypadku nienależnie pobranego świadczenia uchylenie decyzji w trybie art. 106 ust. 5 winno nastąpić od chwili zdarzenia powodującego utratę przez stronę prawa do pobierania określonego świadczenia ( por. wyrok tut. Sądu z dnia 28.VII.2009 r., sygn. akt IV SA/Gl 984/08). Jeżeli zatem takim zdarzeniem była rezygnacja przez skarżącego z nauki w Szkole Policealnej, to z dniem [...] r. wygasło jego uprawnienie do pobierania omawianego świadczenia. Bez znaczenia jest przy tym podnoszone dopiero w skardze twierdzenie, że informował organy o złożeniu dokumentów do kilku szkół, gdyż przedmiotowa pomoc przysługuje na rzeczywiste kontynuowanie nauki w danym czasie, a nie według deklarowanych zamiarów, o ile nie zostały one uwzględnione w planie kontynuowania nauki, wymaganym stosownie do rozporządzenia z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie udzielania pomocy na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie ( Dz. U. Nr 6 z 2005 r., poz. 45, ze zm.). Jednakowoż sprawa w tym aspekcie nie została właściwie wyjaśniona, a brak stosownych ustaleń w zaskarżonej decyzji nie pozwala na ocenę prawidłowości stanowiska organów w tym zakresie. W każdym jednak razie nie można mówić o pobraniu przez skarżącego nienależnego świadczenia za okres do [...] r., skoro w tym czasie był on uczniem Szkoły Policealnej. W sytuacji gdy sprawa dotyczyła okresu przeszłego właściwe było zastosowanie art. 106 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej. Wprawdzie bowiem według ust. 1 tego artykułu świadczenie przyznaje się za okres miesiąca kalendarzowego, jednak przy orzekaniu ex post należy mieć na uwadze dokładny okres, jaki obejmuje uprawnienie do określonego świadczenia.

Art. 106 ust. 3 pozwala wówczas na proporcjonalne obniżenie wysokości świadczenia. Z jednej zatem strony nie było podstaw do uchylenia pierwotnej decyzji już od dnia [...] r., a z drugiej – do utrzymania jej obowiązywania za okres, gdy skarżący już się nie uczył.

Powyższą ocenę prawną organ administracji publicznej uwzględni przy ponownym rozpatrzeniu sprawy. Jeżeli plan kontynuowania nauki nie przewidywał zmiany szkoły, a skarżący o tej zmianie nie poinformował do czasu wydania pierwotnej decyzji, to właściwe będzie jej uchylenie z dniem [...] r.

Podnoszona w skardze kwestia możliwości materialnych skarżącego nie ma w tej sprawie znaczenia, gdyż nie następuje w niej rozstrzyganie o obowiązku zwrotu pobranych świadczeń.

Z powyższych względów na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 153 z 2002 r., poz. 1270, ze zm.) orzeczono, jak w sentencji.

su.