Postępowanie w przedmiocie ustalenia nienależnie pobranego świadczenia
Zwrot świadczenia nienależnie pobranego (art. 98 u.p.s.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Postępowanie w przedmiocie ustalenia nienależnie pobranego świadczenia jest postępowaniem odrębnym od postępowania toczącego się w trybie art. 106 ust. 5 u.p.s. Postępowania te bowiem wymagają od organu odrębnych ustaleń. W postępowaniu w oparciu o art. 106 ust. 5 u.p.s. - pozwalających zmienić decyzję w przedmiocie świadczeń, a w postępowaniu w oparciu o art. 98 w zw. z art. 6 pkt. 16 i art. 104 ust. 4 u.p.s. – ustalenie czy świadczenie zostało pobranie nienależnie i czy podlega zwrotowi. W związku z tym w sprawie dotyczącej nienależnie pobranego świadczenia z pomocy społecznej powinno zostać wszczęte odrębne postępowanie, o którym skarżący powinien zostać zawiadomiony, stosownie do art. 61 § 4 k.p.a.
Z art. 98 u.p.s. wynika, że w postępowaniu w przedmiocie ustalenia nienależnie pobranego świadczenia przepis art. 104 ust. 4 u.p.s. stosuje się odpowiednio. Oznacza to, że postępowanie wyjaśniające prowadzone przez organ powinno obejmować nie tylko kwestie związane z ustaleniem, że świadczenie zostało pobrane nienależnie i wyliczenia jego wysokości, ale także ustalenie, czy zwrot tego świadczenia stanowiłby dla skarżącego nadmierne obciążenie lub niweczyłby skutki udzielonej pomocy. W tym celu, organ powinien dokonać analizy sytuacji rodzinnej i majątkowej skarżącego oraz przy braku wniosku pracownika socjalnego, pouczyć go o prawie złożenia wniosku o odstąpienie przez organ od żądania zwrotu nienależnego świadczenia, o umorzenie kwoty nienależnie pobranego świadczenia, w całości lub w części, o odroczenie terminu płatności albo o rozłożenie należności na raty. Z kolei decyzja w przedmiocie nienależnie pobranego świadczenia powinna zawierać - w razie złożenia wniosku przez uprawniony podmiot w trybie art. 104 ust. 4 u.p.s. - także rozstrzygnięcie co do tego wniosku (por. wyrok WSA w Gliwicach z 9 maja 2024 r., II SA/Gl 2000/23).
Wyrok WSA z dnia 26 listopada 2024 r., II SA/Łd 627/24
Standard: 85552 (pełna treść orzeczenia)
Postępowanie w przedmiocie ustalenia nienależnie pobranego świadczenia jest postępowaniem związanym z postępowaniem w przedmiocie przyznania świadczenia z pomocy społecznej, w tym sensie, że jest konsekwencją uznania, że wypłacone świadczenie zostało nienależnie pobrane. Badaniu w postępowaniu związanym z ustaleniem czy wypłacone świadczenie było świadczeniem nienależnie pobranym, w rozumieniu art. 6 pkt 16 u.p.s., podlega fakt wyeliminowania z obrotu prawnego decyzji przyznającej świadczenie z pomocy społecznej, jego wypłaty, wysokości oraz dowody pozwalające na uznanie bądź nie, że strona postępowania poinformowana była o okolicznościach, których wystąpienie spowoduje uznanie świadczenia za nienależnie pobrane.
W świetle powołanego art. 6 pkt 16 u.p.s. warunkiem powstania obowiązku zwrotu jest wykazanie stosownymi dowodami, że pobieranie świadczenia odbywało się z naruszeniem prawa stanowiącego przesłankę jego zwrotu.
Wyrażone w rozstrzygnięciu decyzji żądanie zwrotu stanowi deklarację, że w przeszłości doszło do pobrania świadczenia z naruszeniem prawa, które zrodziło cechę nienależności świadczenia (zob. W. Maciejko, Zwrot nienależnie pobranych świadczeń z zabezpieczenia społecznego, Przemyśl - Rzeszów 2011 r., s. 206 i 207).
Wyrok NSA z dnia 28 lutego 2024 r., I OSK 882/22
Standard: 85550 (pełna treść orzeczenia)