Postępowanie w przedmiocie ustalenia nienależnie pobranego świadczenia
Zwrot świadczenia nienależnie pobranego (art. 98 u.p.s.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Postępowanie w przedmiocie ustalenia nienależnie pobranego świadczenia jest postępowaniem odrębnym od postępowania toczącego się w trybie art. 106 ust. 5 u.p.s. Postępowania te bowiem wymagają od organu odrębnych ustaleń. W postępowaniu w oparciu o art. 106 ust. 5 u.p.s. - pozwalających zmienić decyzję w przedmiocie świadczeń, a w postępowaniu w oparciu o art. 98 w zw. z art. 6 pkt. 16 i art. 104 ust. 4 u.p.s. – ustalenie czy świadczenie zostało pobranie nienależnie i czy podlega zwrotowi. W związku z tym w sprawie dotyczącej nienależnie pobranego świadczenia z pomocy społecznej powinno zostać wszczęte odrębne postępowanie, o którym skarżący powinien zostać zawiadomiony, stosownie do art. 61 § 4 k.p.a.
Z art. 98 u.p.s. wynika, że w postępowaniu w przedmiocie ustalenia nienależnie pobranego świadczenia przepis art. 104 ust. 4 u.p.s. stosuje się odpowiednio. Oznacza to, że postępowanie wyjaśniające prowadzone przez organ powinno obejmować nie tylko kwestie związane z ustaleniem, że świadczenie zostało pobrane nienależnie i wyliczenia jego wysokości, ale także ustalenie, czy zwrot tego świadczenia stanowiłby dla skarżącego nadmierne obciążenie lub niweczyłby skutki udzielonej pomocy. W tym celu, organ powinien dokonać analizy sytuacji rodzinnej i majątkowej skarżącego oraz przy braku wniosku pracownika socjalnego, pouczyć go o prawie złożenia wniosku o odstąpienie przez organ od żądania zwrotu nienależnego świadczenia, o umorzenie kwoty nienależnie pobranego świadczenia, w całości lub w części, o odroczenie terminu płatności albo o rozłożenie należności na raty. Z kolei decyzja w przedmiocie nienależnie pobranego świadczenia powinna zawierać - w razie złożenia wniosku przez uprawniony podmiot w trybie art. 104 ust. 4 u.p.s. - także rozstrzygnięcie co do tego wniosku (por. wyrok WSA w Gliwicach z 9 maja 2024 r., II SA/Gl 2000/23).
Wyrok WSA z dnia 26 listopada 2024 r., II SA/Łd 627/24
Standard: 85552 (pełna treść orzeczenia)
Postępowanie w przedmiocie ustalenia nienależnie pobranego świadczenia jest postępowaniem związanym z postępowaniem w przedmiocie przyznania świadczenia z pomocy społecznej, w tym sensie, że jest konsekwencją uznania, że wypłacone świadczenie zostało nienależnie pobrane. Badaniu w postępowaniu związanym z ustaleniem czy wypłacone świadczenie było świadczeniem nienależnie pobranym, w rozumieniu art. 6 pkt 16 u.p.s., podlega fakt wyeliminowania z obrotu prawnego decyzji przyznającej świadczenie z pomocy społecznej, jego wypłaty, wysokości oraz dowody pozwalające na uznanie bądź nie, że strona postępowania poinformowana była o okolicznościach, których wystąpienie spowoduje uznanie świadczenia za nienależnie pobrane.
W świetle powołanego art. 6 pkt 16 u.p.s. warunkiem powstania obowiązku zwrotu jest wykazanie stosownymi dowodami, że pobieranie świadczenia odbywało się z naruszeniem prawa stanowiącego przesłankę jego zwrotu.
Wyrażone w rozstrzygnięciu decyzji żądanie zwrotu stanowi deklarację, że w przeszłości doszło do pobrania świadczenia z naruszeniem prawa, które zrodziło cechę nienależności świadczenia (zob. W. Maciejko, Zwrot nienależnie pobranych świadczeń z zabezpieczenia społecznego, Przemyśl - Rzeszów 2011 r., s. 206 i 207).
Wyrok NSA z dnia 28 lutego 2024 r., I OSK 882/22
Standard: 85550 (pełna treść orzeczenia)
Organy administracji publicznej orzekające w sprawach zwrotu nienależnie pobranych środków pomocy publicznej mają zatem obowiązek stosowania art. 104 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej także na etapie postępowania w przedmiocie ustalenia kwoty do zwrotu wynikającej z faktu nienależnego pobrania wsparcia. Wynika to wprost z treści art. 98 in fine ustawy o pomocy społecznej. Oznacza to, że postępowanie wyjaśniające prowadzone przez organy powinno obejmować nie tylko kwestie związane z ustaleniem, że określone świadczenia zostały pobrane nienależnie i wyliczenia ich wysokości, ale także ustalenie, czy zwrot takiej należności stanowiłby dla osoby zobowiązanej nadmierne obciążenie lub niweczyłby skutki udzielonej pomocy.
Za niewystarczające uznać należało jedynie jednozdaniowe stwierdzenie, że "Organ nie znalazł jednak podstaw do odstąpienia od żądania zwrotu nienależnie pobranego świadczenia" oraz dodanie, iż pomimo niepełnosprawności skarżący pozostaje w zatrudnieniu na umowę o pracę i umowę zlecenie i uzyskuje z tego tytułu dochód i nie poinformował o swojej sytuacji dochodowej, co więcej w toku postępowania w oświadczeniu z dnia 11 stycznia 2021 r. podał nieprawdziwe informacje."
Nie wypowiedziały się organy zupełnie, czy zwrot takiej należności stanowiłby dla osoby zobowiązanej nadmierne obciążenie lub niweczyłby skutki udzielonej jej pomocy.
Wyrok WSA z dnia 18 stycznia 2024 r., III SA/Kr 1039/23
Standard: 85556 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 85560 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 85564 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 85566 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 85579 (pełna treść orzeczenia)