Funkcja ochronna osoby zobowiązanej do zwrotu pobranych świadczeń (art. 104 ust. 4 u.p.s.)

Art. 104 ust. 4 u.p.s. ma chronić tych podopiecznych, którzy na skutek kumulacji różnych, obiektywnych przeciwności losu znaleźli się w nadzwyczaj trudnym położeniu, a któremu nie mogli przeciwdziałać. Przepis ten z całą pewnością nie mógł być odnoszony do osoby, która (oraz której współmałżonek) w pełni świadomie zataili przed organem pomocowym fakt uzyskiwania przez rodzinę dodatkowego dochodu, w tym wypadku pochodzącego ze świadczeń z funduszu alimentacyjnego, wypłacanych rodzinie skarżącego na jej wniosek, a następnie unikali kontaktu z pracownikami organu, niewspółpracując z nim przy dokonywaniu ustaleń istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Wyrok NSA z dnia 27 sierpnia 2021 r., I OSK 476/21

Standard: 85304 (pełna treść orzeczenia)

Reguła, wyartykułowana w art. 104 ust. 4 u.p.s., stanowi wyjątek od podstawowej dyrektywy, zgodnie z którą wydatki na pomoc społeczną podlegają zwrotowi – art. 96 i art. 104 ust. 1 i ust. 3 u.p.s. Jeżeli zatem po udzieleniu pomocy społecznej sytuacja jej beneficjenta jest na tyle dobra, że zwrot poniesionych na ten cel wydatków nie uniemożliwi zaspokojenia jego niezbędnych potrzeb i pozwoli mu żyć w warunkach odpowiadających godności człowieka (art. 3 u.p.s.), wydatki powinny zostać zwrócone.

Wyrok NSA z dnia 26 stycznia 2021 r., I OSK 2102/20

Standard: 85305 (pełna treść orzeczenia)

Celem art. 104 ust. 4 u.p.s. jest ochrona osoby zobowiązanej do zwrotu pobranych świadczeń, co wiąże się z kolei z określoną w art. 100 ust. 1 zasadą kierowania się w postępowaniu w sprawie świadczeń z pomocy społecznej dobrem korzystających z niej osób. Z treści art. 104 ust. 4 u.p.s. wynika również, ze organ zobowiązany jest zatem do wszechstronnego rozważenia przesłanek w przepisie tym wymienionych.

Wskazane przesłanki interpretować należy zgodnie z założeniami i celami ustawy o pomocy społecznej, w szczególności mając na względzie cele pomocy społecznej określone w powołanym wyżej art. 2 ust. 1 u.p.s.

Należy również pamiętać, że zadaniem pomocy społecznej jest wspieranie osób i rodzin w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienia im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka. Pomoc społeczna powinna w miarę możliwości doprowadzić do życiowego usamodzielnienia się (art. 3 u.p.s.). Powyższe oznacza ciążący na organie właściwym do rozpatrzenia wniosku obowiązek dokładnego ustalenia stanu faktycznego sprawy - aktualnej sytuacji zainteresowanego - także w kontekście powołanych zapisów ustawowych.

Wyrok NSA z dnia 28 kwietnia 2020 r., I OSK 6/20

Standard: 85299 (pełna treść orzeczenia)