Właściwość miejscowa gminy w przypadku osoby bezdomnej (art. 101 ust. 2 u.p.s.)

Jeśli wnioskodawcą jest osoba bezdomna w rozumieniu art. 6 pkt 8 u.p.s., to o właściwości miejscowej organu gminy decyduje ostatnie miejsce zameldowania tej osoby na pobyt stały, a w przypadkach szczególnie uzasadnionych sytuacją osobistą osoby ubiegającej się o świadczenie o właściwości organu gminy rozstrzyga miejsce pobytu osoby ubiegającej się o świadczenie.

Na podstawie art. 6 pkt 8 u.p.s. za osobę bezdomną uznaje się osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowaną na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności, a także osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym i zameldowaną na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania. Przepis ten przewiduje więc dwa odrębne stany faktyczne, pozwalające na uznanie osoby za bezdomną. Pierwszy odnosi się do osoby, która nie mieszka w lokalu mieszkalnym i jednocześnie nie posiada stałego zameldowania, drugi dotyczy osoby niezamieszkującej w lokalu mieszkalnym, posiadającej stałe zameldowanie w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania. W przypadku każdego z tych stanów przewidziane w ustawie przesłanki muszą występować kumulatywnie.

Za "lokal mieszkalny", zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2020 r., poz. 611) uznaje się lokal służący do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych, a także lokal będący pracownią służącą twórcy do prowadzenia działalności w dziedzinie kultury i sztuki; nie jest w rozumieniu tej ustawy lokalem pomieszczenie przeznaczone do krótkotrwałego pobytu osób, w szczególności znajdujące się w budynkach internatów, burs, pensjonatów, hoteli, domów wypoczynkowych lub w innych budynkach służących do celów turystycznych lub wypoczynkowych.

Wnioskodawca obecnie przebywa w schronisku SIW [...] w C. Schroniska tego, jak wskazano wcześniej, nie można uznać za lokal mieszkalny w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Ostatnim miejscem zameldowania na pobyt stały wnioskodawcy są [...],[...] L., a w chwili rozpoznania wniosku o właściwość, wnioskodawca posiada zameldowanie czasowe.

Zgodnie zatem z art. 101 ust. 2 u.p.s. za organ właściwy do rozpoznania wniosku w przedmiocie przyznania J. J. pomocy w formie zasiłku okresowego oraz o świadczenie pieniężne na dożywianie należy uznać Wójta Gminy L., ponieważ z akt sprawy wynika, że w tej gminie wnioskodawca posiadał ostatnie miejsce zameldowania.

W niniejszej sprawie nie zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek, o którym mowa w art. 101 ust. 3 u.p.s. Wnioskodawca, od opuszczenia zakładu karnego, przebywa w schronisku dla bezdomnych (SIW [...] w C.), a więc w miejscu, które zgodnie z przywołanymi wcześniej przepisami, nie może zostać uznane za miejsce zamieszkania wnioskodawcy (wnioskodawca jedynie realizuje tam program wychodzenia z bezdomności) ani za jego aktualne centrum życiowe. Pobyt w schronisku potwierdza za to status wnioskodawcy jako osoby bezdomnej i wskazuje na konieczność udzielenia mu doraźnej pomocy. Skoro zatem wnioskodawca jest osobą bezdomną, jego ostatnie miejsce zameldowania to [...],[...] L., a w sprawie nie zachodzi sytuacja, wskazana w art. 101 ust. 3 u.p.s., to organem właściwym w sprawie jest Wójt Gminy L., zgodnie z art. 101 ust. 2 u.p.s.

Postanowienie NSA z dnia 20 listopada 2020 r., I OW 140/20

Standard: 85249 (pełna treść orzeczenia)

O przypadkach szczególnie uzasadnionych sytuacją osobistą osoby bezdomnej (art. 101 ust. 3 u.p.s) można też mówić w kontekście podjęcia przez nią działań zmierzających do związania swojego pobytu z danym miejscem lub miejscowością. 

Postanowienie NSA z dnia 29 kwietnia 2020 r., I OW 261/19

Standard: 85255 (pełna treść orzeczenia)