Ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz ich wypłata na wniosek osoby uprawnionej lub jej przedstawiciela ustawowego (art. 15 ust. 1 u.p.o.u.a.)

Analizując sytuację faktyczną osoby wnioskującej o przyznanie jej świadczenia z funduszu alimentacyjnego, czyli rodzica samotnie wychowującego dziecko, który ma trudności z uzyskaniem od zobowiązanego zasądzonych alimentów, organy administracji powinny rozpatrywać tę sytuację nie tylko w kontekście literalnego brzmienia przepisów u.p.o.u.a., lecz z uwzględnieniem ww. zasad konstytucyjnych, celów wymienionych w preambule ustawy oraz zasad postępowania administracyjnego, w szczególności art. 7 k.p.a.

Wyrok WSA z dnia 29 listopada 2024 r., II SA/Gd 471/23

Standard: 84784 (pełna treść orzeczenia)

W myśl art. 98 § 1 k.r.o., jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską rodziców, oboje oni są przedstawicielami ustawowymi dziecka. Ustawodawca nie wskazał, że bycie przedstawicielem ustawowym dziecka jest limitowane stanem władzy rodzicielskiej, z wyłączeniem tego stanu, kiedy jest się jej pozbawionym. Nie można zatem wyprowadzić wniosku, że ograniczona władza rodzicielska pozbawia rodzica prawa do reprezentowania dziecka.

Wyrok WSA z dnia 29 lipca 2022 r., II SA/Po 332/22

Standard: 84820 (pełna treść orzeczenia)

Fakt reprezentacji osoby uprawnionej w postępowaniu w sprawie przyznania świadczenia z funduszu alimentacyjnego przez ustawowego przedstawiciela nie zmienia faktu, że nadal osobą uprawnioną, której przysługuje świadczenie jest dziecko. Tym samym, decyzja przyznająca świadczenie kierowana jest do osoby uprawnionej (dziecka), a tylko reprezentowanej przez ustawowego przedstawiciela.

Z chwilą uzyskania pełnoletniości przez osobę uprawnioną (dziecko) przedstawiciel ustawowy traci prawo do działania w imieniu tego dziecka (zob. w tej materii m.in.: wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 27 stycznia 2017 r.; II SA/Rz 985/16). W konsekwencji od momentu uzyskania pełnoletniości to osoba uprawniona winna być stroną danego postępowania oraz adresatem decyzji dotyczącej danego świadczenia.

Wyrok WSA z dnia 1 marca 2022 r., II SA/Rz 1789/21

Standard: 84764 (pełna treść orzeczenia)

W myśl art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz ich wypłata następują odpowiednio na wniosek osoby uprawnionej lub jej przedstawiciela ustawowego (ust. 1). Wniosek składa się w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej (ust. 2). Przepis art. 15 ust. 4 określa dokumenty, które należy dołączyć do wniosku, aby organ mógł rozpoznać wniosek merytorycznie.

W myśl art. 18 ust. 1 u.p.o.u.a. prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego ustala się na okres świadczeniowy począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek do organu właściwego wierzyciela, nie wcześniej niż od początku okresu świadczeniowego do końca tego okresu. Okres świadczeniowy - zgodnie z art. 2 pkt 8 tej ustawy - oznacza okres, na jaki ustala się prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego, tj. od dnia 1 października do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego.

Z przytoczonych przepisów wynika, że ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów nie wymaga od wnioskodawcy precyzowania okresu, na jaki żąda on przyznania świadczenia, ponieważ początek i koniec tego okresu jest ustalany na podstawie art. 2 pkt 8 w zw. z art. 18 ust. 1 tej ustawy.

Początek okresu świadczeniowego zależy od miesiąca, w którym zostanie złożony wniosek, ale może najwcześniej zostać ustalony na 1 października. Z kolei koniec okresu świadczeniowego został przez ustawodawcę ustalony na 30 września następnego roku kalendarzowego (o ile nie wystąpią okoliczności powodujące ustanie albo wstrzymanie wypłaty świadczenia w całości lub w części).

Określony w ustawie termin złożenia wniosku o przyznanie świadczenia ma charakter terminu materialnoprawnego co oznacza, że jego upływ powoduje utratę przez stronę prawa domagania się przyznania określonego uprawnienia, taki charakter terminu powoduje, że nie podlega on przywróceniu.

Przepisy u.p.o.u.a. nie przewidują instytucji kontynuacji świadczenia alimentacyjnego. Chcąc uzyskać świadczenie wnioskodawca zawsze musi złożyć stosowny wniosek wraz z wymaganymi dokumentami, dotyczy to również sytuacji, gdy świadczenie alimentacyjne przyznane było stronie w poprzednim okresie świadczeniowym lub wniosek jest składany w trakcie okresu świadczeniowego

Wyrok WSA z dnia 17 listopada 2021 r., II SA/Go 796/21

Standard: 84763 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 15 ust. 7 ustawy, osoba składająca wniosek o przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego składa oświadczenia, o których mowa w ust. 3 pkt 2 i 3 oraz ust. 4 pkt 1 i 3 lit. a oraz d, pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Wnioskujący o przyznanie świadczenia ma zatem obowiązek załączyć do wniosku wymienione w przepisie oświadczenia/ zaświadczenia i opatrzyć je oświadczeniem o przyjęciu do wiadomości odpowiedzialności karnej, zastępującym pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

Zmiany przepisu art. 15 ust 4 ustawy, które weszły w życie od 1 czerwca 2016r, na mocy art. 5 pkt 3 lit c ustawy z dnia 10 lipca 2015r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015r. poz. 1359) związane ze zwolnieniem wnioskodawców z przedkładania niektórych zaświadczeń, na rzecz zobowiązania organów do pozyskania odpowiednich danych z urzędu, z utworzonych w tym celu rejestrów (m.in. z Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności) nie objęły dochodów uzyskiwanych poza granicami RP. W tym zakresie obowiązek przedstawienia zaświadczeń bądź oświadczeń z art. 15 ust 4 pkt 1 ustawy pozostał aktualny.

W świetle zacytowanych przepisów żądanie od Skarżącej złożenia oświadczenia w przedmiocie dochodów każdego członka rodziny - innych niż dochody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych - było zasadne, gdyż obowiązek ten spoczywał na Skarżącej, ubiegającej się o świadczenie z funduszu alimentacyjnego. Jeśli zatem Skarżąca nie spełnia tego warunku, niemożliwym staje się ustalenie czy spełnia ona podstawowy warunek przyznania wnioskowanego świadczenia z funduszu alimentacyjnego - kryterium dochodowe uprawniające do świadczenia z funduszu alimentacyjnego.

Ponieważ decyzje wydawane w przedmiocie świadczenia z funduszu alimentacyjnego nie mają charakteru uznania administracyjnego - ustawodawca wyznaczył ścisłe kryteria warunkujące możliwość przyznania tego rodzaju pomocy finansowej, a jednym z podstawowych kryteriów pozwalającym na pozytywne rozstrzygnięcie wniosku o przyznanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego jest sytuacja materialna podmiotów wnioskujących o taką pomoc - to w sytuacji kiedy nie można ustalić, czy wnioskujący o świadczenie spełnia warunki do jego przyznania - organ obowiązany jest odmówić przyznania świadczenia. Regulacja prawna w tym zakresie ma charakter bezwzględny i organ administracji jest nią ściśle związany, oznacza to, iż bierze pod rozwagę jedynie te przesłanki, które zostały wskazane przez ustawodawcę.

Wyrok WSA z dnia 10 stycznia 2004 r., II SA/Rz 1335/23

Standard: 84783 (pełna treść orzeczenia)