Nienależne świadczenia z funduszu alimentacyjnego wypłacone po śmierci dłużnika alimentacyjnego (art. 23a u.p.o.u.a..)

Osoba otrzymująca świadczenia z funduszu alimentacyjnego po śmierci dłużnika alimentacyjnego traci status "osobą uprawnionej" do świadczenia alimentacyjnego.

Z art. 139 k.r.o. wynika, że obowiązek alimentacyjny nie przechodzi na spadkobierców zobowiązanego, co oznacza, że obowiązek alimentacyjny wygasa z chwilą śmierci zobowiązanego do alimentacji ze względu na wskazany osobisty charakter tego obowiązku. Jednocześnie zobowiązanie do zapłaty zaległych alimentów obciąża spadek po takiej osobie.

Skoro śmierć zobowiązanego do alimentacji dziecka powoduje wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka na podstawie k.r.o., to śmierć dłużnika alimentacyjnego powoduje utratę prawa do pobierania świadczenia z funduszu alimentacyjnego na podstawie ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Wyrok WSA z dnia 6 czerwca 2024 r., IV SA/Wr 632/23

Standard: 84748 (pełna treść orzeczenia)

Zaistnienie obiektywnej okoliczności w postaci śmierci osoby zobowiązanej do alimentacji stanowi jednocześnie przesłankę uniemożliwiającą dalsze pobieranie przez osobę uprawnioną świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Nie oznacza to jednak automatycznie, że wszelkie pobrane świadczenia po śmierci dłużnika alimentacyjnego będą musiały zostać zwrócone. Należy bowiem dostrzec, że w art. 23 ust. 1 oraz w art. 2 pkt 7 u.p.u.a. mowa jest o świadczeniu nienależnie pobranym, a nie o nienależnym świadczeniu. O ile bowiem z nienależnym świadczeniem mamy do czynienia wówczas, gdy istnieją obiektywne okoliczności stojące na przeszkodzie do jego pobierania, jak np. śmierć dłużnika alimentacyjnego, o tyle pojęcie świadczenia nienależnie pobranego wprowadza już pewien element subiektywnej oceny sytuacji, odnoszący się do właściwości osoby uprawnionej, stanu jej wiedzy i świadomości braku podstaw do pobierania uprzednio przyznanego jej świadczenia. 

Art. 7a § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2020 r., poz. 256 ze zm., stanowi o konieczności rozstrzygania wątpliwości co do treści normy prawnej na korzyść strony, w sprawach których przedmiotem pozostaje nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia.

Mając na uwadze powyższe okoliczności należało zatem stwierdzić, że dla uznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego za nienależne pobrane nie było wystarczające samo tylko ustalenie, że zostały one wypłacone po śmierci dłużnika. Organy miały jeszcze obowiązek wykazać, że Skarżąca pobrała je ze świadomością o braku do tego dostatecznych podstaw, a zatem w dacie ich pobierania miała wiedzę o tym, że dłużnik alimentacyjny nie żyje.

Wyrok WSA z dnia 5 kwietnia 2022 r., IV SA/Wr 378/21

Standard: 84752 (pełna treść orzeczenia)