Interes prawny wierzyciela w uzyskaniu odpisu aktu małżeństwa w celu uregulowania stanu faktycznego i prawnego w aktach wieczystoksięgowych (art. 45 p.a.s.c. i art. 31 u.k.w.h.)
Podmioty uprawnione do uzyskania odpisu aktu stanu cywilnego (art. 45 p.a.s.c.) Podstawy dokonania wpisu w księdze wieczystej (art. 31 u.k.w.h.)
Skoro wierzyciel jednego z małżonków po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej może "prowadzić egzekucję" z udziału tego małżonka we własności nieruchomości wchodzącej poprzednio w skład majątku wspólnego, a nie może tego skutecznie przeprowadzić, gdyż przeszkodę stanowi wpis w księdze wieczystej zawierający informację o istnieniu współwłasności na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej, to ma on interes prawny, aby uzyskać z akt stanu cywilnego określony dokument, który może być podstawą uregulowania stanu faktycznego i prawnego w aktach wieczystoksięgowych (zob. uchwała SN z dnia 17 kwietnia 2015 r., sygn. akt III CZP 9/15).
Sąd w składzie obecnie orzekającym nie podziela zapatrywania, że relacja materialnoprawna pomiędzy sytuacją prawną skarżącego, a uzyskaniem wnioskowanego odpisu urzeczywistniłaby się dopiero w momencie złożenia wniosku o wpis w księdze wieczystej. Interesu prawnego w postępowaniu prowadzonym w oparciu o art. 45 ust. 1 p.a.s.c. należy upatrywać w potrzebie leżącej po stronie wnioskodawcy usunięcia niezgodności między treścią księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, bez realizacji której nie może on skorzystać z przysługującego mu uprawnienia, w tym przypadku dochodzenia egzekucji z udziału nieruchomości.
Jakkolwiek należy przyznać rację stronie, że ich niezłożenie albo niekompletność może uprawniać sąd do oddalenia wniosku, choć w tym zakresie orzecznictwo sądów wieczystoksięgowych, a także Sądu Najwyższego, jest niejednolite, to z samej możliwości oddalenia wniosku nie można wyprowadzać interesu prawnego do wystąpienia z żądaniem wydania dokumentu (zob. M. Z. Sondej, Niezłożenie wraz z wnioskiem wieczystoksięgowym wszystkich dokumentów wymaganych do jego dokonania, LEX/el. 2018).
Zgodnie z art. 31 ust. 2 u.k.w.h. wpis potrzebny do usunięcia niezgodności między treścią księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym może nastąpić, gdy niezgodność będzie wykazana orzeczeniem sądu lub innymi odpowiednimi dokumentami.
W orzecznictwie wskazuje się, że to wyrok rozwodowy może być podstawą wpisania do księgi wieczystej byłych małżonków jako współwłaścicieli w częściach ułamkowych w miejsce ujawnionej tam dotąd współwłasności bezudziałowej, jednakże nie niweczy to uznania, że podstawą taką może być także skrócony odpis aktu małżeństwa zawierający wzmiankę o rozwodzie (zob. uchwała SN z dnia 21 czerwca 2001 r., III CZP 16/01).
Wyrok NSA z dnia 25 listopada 2021 r., II OSK 2634/21
Standard: 79905 (pełna treść orzeczenia)
Sam fakt istnienia wierzytelności, która może być potencjalnie realizowana poprzez doprowadzenie do zgodności ww. księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym poprzez wpis współwłasności dłużnika w części ułamkowej, nie stanowi podstawy do wyprowadzenia na gruncie materialnoprawnym przesłanek wydania skarżącemu jako wierzycielowi odpisu aktu stanu cywilnego dłużnika.
Istnienie interesu prawnego uzależnione jest od istnienia przepisu prawa powszechnie obowiązującego, na podstawie którego można żądać skutecznie czynności organu z zamiarem zaspokojenia jakiejś potrzeby albo żądać zaniechania lub ograniczenia czynności organu sprzecznych z potrzebami danej osoby (por. wyrok NSA z 5 lutego 2009r., II OSK 95/08). Interes prawny musi być interesem własnym, osobistym, indywidualnym danego podmiotu i mieć charakter realny, to jest istnieć aktualnie, a nie hipotetycznie, oraz pozostawać w bezpośrednim związku z przedmiotem sprawy administracyjnej.
O tym, czy w konkretnej sprawie dany podmiot ma interes prawny, decydują przepisy prawa materialnego nie tylko z zakresu prawa administracyjnego, ale również z zakresu np. stosunków cywilnych.
Ustalenie interesu prawnego wnioskodawcy w uzyskaniu określonych danych osobowych powinno być zatem ściśle powiązane z sytuacją prawną strony w konkretnej sprawie.
Wnioskodawca miałby interes prawny w uzyskaniu tych danych, gdyby jego sytuacja prawna była zależna od danych uzyskanych z prowadzonej przez dany organ ewidencji, tj. gdyby dane te, bądź określony dokument, były niezbędne do zrealizowania przez wnioskodawcę swoich uprawnień.
Interes prawny wiąże się z obiektywną, czyli rzeczywiście istniejącą potrzebą ubiegania się o udzielenie ochrony prawnej, jego istotą jest oparcie na konkretnej normie prawa materialnego, którą to normę można wskazać jako jego podstawę (vide: postanowienie NSA z 18 maja 2021 r., III OSK 4570/21, dostępny jw.). Charakter tej relacji winien być materialnoprawny, a nie wyłącznie procesowy (por. wyrok WSA w Szczecinie z 23 maja 2019 r., II SA/Sz 343/19, dostępny jw.). Co nader istotne badanie czy w konkretnej sytuacji wnioskodawca ma interes prawny w uzyskaniu odpisu konkretnego aktu stanu cywilnego, zatem uzyskaniu danych osobowych, musi być ściśle powiązane z sytuacją prawną strony w okolicznościach konkretnej sprawy.
Wyrok WSA z dnia 26 maja 2021 r., II SA/Bd 85/21
Standard: 79880 (pełna treść orzeczenia)