Interes prawny w sprostowaniu aktu stanu cywilnego w trybie administracyjnym (art. 35 ust. 3 p.a.s.c.)

Ustawodawca nie uregulował w p.a.s.c. zagadnienia interesu prawnego w domaganiu się sprostowania aktu stanu cywilnego. W art. 35 ust. 3 p.a.s.c., ani innej jednostce redakcyjnej tej ustawy, nie uregulowano w sposób odrębny od zasad ogólnych kwestii statusu strony w postępowaniu w sprawie sprostowania aktu stanu cywilnego (na wzór np. art. 28 ust. 2 ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, art. 235 ust. 2 ustawy z 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej lub art. 185 ust. 1 i 2 ustawy 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska). Zastosowanie znajdzie tu zatem art. 28 k.p.a. Zgodnie z tym przepisem, stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. 

W demokratycznym państwie prawa (art. 2 Konstytucji RP) status strony nie jest swoistym przywilejem, ale jednym z podstawowych gwarantów prawa do postępowania, a zatem prawa do obrony interesów na drodze prawa, w tym prawa do wysłuchania (por. np. wyr. NSA z 17 listopada 2011 r., II OSK 1657/10). Stąd też w orzecznictwie wskazuje się, że wątpliwości na temat legitymacji do udziału w postępowaniu w charakterze strony należy rozstrzygać na korzyść podmiotu domagającego się uznania go za stronę postępowania (por. np. wyrok NSA z 29 września 2010 r., II OSK 1481/09).

Interes prawny stanowiący podstawę przyznania legitymacji strony w postępowaniu administracyjnym jest kategorią materialnoprawną. Mogą to być przepisy, z których wprost wynika konkretne uprawnienia dla strony, ale również przepisy, z których wynika sytuacja jakoś przez prawo chroniona, np. jakaś korzyść, której prawo pozwala oczekiwać, możność dążenia do jakiegoś skutku prawnego, możność obrony przed ograniczeniem zdobytych już uprawnień (por. np. uzasadnienie uchwały składu 7 sędziów NSA z dnia 22 września 2014 r., II GPS 1/14).

Stwierdzenie posiadania interesu prawnego w rozumieniu art. 28 k.p.a. wymaga zatem ustalenia związku między sferą indywidualnych praw i obowiązków danego podmiotu, a obowiązującym systemem prawa.

Oczywiste jest, że osoba, która uważa, że w chwili śmierci pozostawała w związku małżeńskim ze zmarłym, a zwłaszcza jeżeli przedkłada na tę okoliczność określone dokumenty, ma interes prawny w domaganiu się sprostowania aktu zgonu.

Wyrok WSA z dnia 17 marca 2021 r., IV SA/Wa 632/20

Standard: 79718 (pełna treść orzeczenia)

Sprostowanie może nastąpić na wniosek osoby mającej w tym interes prawy. Jak przyjmuje się w orzecznictwie sądów administracyjnych wykazywany w takiej procedurze interes prawny strony musi wynikać z przepisu prawa materialnego, czyli z normy prawa, stanowiącego podstawę ustalenia praw lub obowiązków. Musi więc istnieć norma prawa, przewidująca w określonym stanie faktycznym i w odniesieniu do konkretnego podmiotu, możliwość wydania decyzji.

Od tak pojmowanego interesu prawnego odróżnia się interes faktyczny, polegający na tym, że dany podmiot (osoba) jest wprawdzie bezpośrednio zainteresowany rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, nie może jednak tego zainteresowania poprzeć przepisami prawa, mającymi stanowić podstawę skierowanego żądania w zakresie podjęcia stosownych czynności przez organ administracji (por. wyrok NSA z dnia 17 listopada 2017 r. I OSK 982/17).

Tak rozumiany interes prawny dotyczy wyłącznie podmiotu, dla którego z przepisów prawa materialnego wynikają konkretne uprawnienia lub obowiązki powiązane z konkretną sprawą administracyjną. Interes prawny musi być własny, indywidualny i konkretny, dający się obiektywnie stwierdzić oraz aktualny. Trafnie to ujął NSA w wyroku z dnia 8 listopada 2017 r., II OSK 662/16 stwierdzając, że "o tym, czy podmiot ma interes prawny, nie może decydować jedynie sama wola podmiotu zainteresowanego prowadzeniem danego postępowania. Interes prawny nie jest tożsamy z interesem faktycznym. Interes faktyczny oznacza, że określony podmiot jest bezpośrednio zainteresowany rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, lecz to "zainteresowanie" nie znajduje oparcia w przepisach prawa powszechnie obowiązującego, które stanowiłoby podstawę żądania stosownych czynności organu administracji. Cechami interesu prawnego jest to, że jest on indywidualny, konkretny, aktualny, sprawdzalny obiektywnie, a jego istnienie znajduje potwierdzenie przepisach prawa materialnego".

Wyrok WSA z dnia 21 lutego 2018 r., II SA/Gl 1115/17

Standard: 79722 (pełna treść orzeczenia)