Zakres dopuszczalnych modyfikacji w wyniku transkrypcji
Transkrypcja zagranicznego aktu stanu cywilnego (art. 104 p.a.s.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
W uzasadnieniu postanowienia z dnia 8 maja 2015 r. III CSK 296/14Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na to, że o zasadach sporządzenia aktów (dokumentów) stanu cywilnego, w tym o tym, jakie dane w nich wpisywane, w jakim układzie graficznym, w jakiej kolejności i w jakiej funkcji następuje ich ujawnienie, rozstrzyga wyłącznie prawo tego państwa, w którym sporządzony został dany akt. Jak Sąd zaznaczył, "[...] na podstawie tego prawa należy więc oceniać to, w jakiej funkcji ujawnione zostały poszczególne dane zawarte w akcie stanu cywilnego. Oznacza to jednak też to, że - ze względu na konieczność zachowania tożsamości między treścią zagranicznego aktu stanu cywilnego a treścią powstałego wskutek transkrypcji jego polskiego odpowiednika - przy jej dokonywaniu identyfikowanie funkcji poszczególnych wpisów w akcie zagranicznym warunkowane może być potrzebą uwzględniania prawa tego państwa, w którym go sporządzono. W przeciwnym razie powstaje ryzyko zniekształcenia treści zagranicznego aktu stanu cywilnego przy jego transkrypcji oraz sporządzenia nieprawidłowego pod względem treści polskiego aktu stanu cywilnego [...]". Sąd Najwyższy postawił więc tezę, że "[...] wierne oraz literalne odtworzenie treści zagranicznego aktu stanu cywilnego w polskiej księdze stanu cywilnego musi jednak być dokonywane z uwzględnieniem znaczenia poszczególnych elementów tej treści. Powinny one być przenoszone do polskich ksiąg stanu cywilnego zgodnie nie tylko z ich brzmieniem, ale także funkcją, którą pełnią. Wpisy zawarte w zagranicznym akcie stanu cywilnego powinny więc być przenoszone w taki sposób, aby w polskich księgach stanu cywilnego i w powstałym w wyniku transkrypcji polskim akcie stanu cywilnego zachowywały swoją tożsamość nie tylko pod względem ich brzmienia, ale także funkcji [...].
Wyrok NSA z dnia 9 grudnia 2020 r., II OSK 3320/18
Standard: 79982 (pełna treść orzeczenia)
Akt przedstawiony do transkrypcji w zasadzie podlega jedynie kontroli w zakresie spełnienia warunków formalnych, a organ dokonując wpisu nie może podać innej treści aktu, niż wynikająca z dokumentu. W toku transkrypcji zasadniczo nie dokonuje się merytorycznej kontroli aktu stanu cywilnego sporządzonego za granicą z punktu widzenia prawdziwości stwierdzonego w nim zdarzenia, zgodności tego zdarzenia z prawem oraz motywacji podmiotu przedstawiającego akt do transkrypcji. Organ ma jednak obowiązek dokonać ustaleń, czy dokument przedstawiony do transkrypcji jest odpisem aktu stanu cywilnego, czy jest to dokument oryginalny i czy został sporządzony w państwie, w którym dokonano pierwotnej rejestracji. Zagraniczny akt stanu cywilnego podlega również ocenie pod względem zgodności z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.
Wierne oraz literalne odtworzenie treści zagranicznego aktu stanu cywilnego w polskiej księdze stanu cywilnego musi być dokonywane z uwzględnieniem znaczenia poszczególnych elementów tej treści. Powinny one być przenoszone do polskich ksiąg stanu cywilnego zgodnie nie tylko z ich brzmieniem, ale także funkcją, którą pełnią. Wpisy zawarte w zagranicznym akcie stanu cywilnego powinny więc być przenoszone w taki sposób, aby w polskich księgach stanu cywilnego i w powstałym w wyniku transkrypcji polskim akcie stanu cywilnego zachowywały swoją tożsamość nie tylko pod względem ich brzmienia, ale także funkcji (A. Czajkowska, (w:) Prawo o aktach stanu cywilnego z komentarzem, red. A. Czajkowska, Warszawa 2015, s. 225).
Nie zawsze treść dokumentu zagranicznego w pełni odpowiada treści aktu stanu cywilnego powstałego w wyniku transkrypcji. Transkrypcja nie polega bowiem na przetłumaczeniu dokumentu zagranicznego sporządzonego w języku obcym na język polski. Gdyby tak było, to zamiast transkrypcji wystarczające byłoby tłumaczenie zagranicznego aktu stanu cywilnego na język polski przez tłumacza przysięgłego.
Zakres danych umieszczanych w dokumentach zagranicznych nie zawsze pokrywa się w pełni z danymi wymaganymi przez polskiego ustawodawcę. Część danych w związku z tym pomija się przy transkrypcji jako nieistotne z punktu widzenia polskiego prawa (niewymienione w art. 88 i art. 95 p.a.s.c.). Inne dane wymagają natomiast uzupełnienia. Kierownik urzędu stanu cywilnego dokonuje uzupełnienia na wniosek strony lub na podstawie oświadczenia złożonego w związku z postępowaniem w przedmiocie transkrypcji (A. Czajkowska (w:) Prawo o aktach stanu cywilnego op. cit., s. 232).
Zakres dopuszczalnych modyfikacji w wyniku transkrypcji nie oznacza jednak możliwości tak daleko idących zmian, które prowadziłyby do sprzeczności treści aktu zagranicznego z polskim aktem stanu cywilnego, który powstał w wyniku transkrypcji.
Wyrok WSA z dnia 30 września 2020 r., IV SA/Wa 927/20
Standard: 79849 (pełna treść orzeczenia)