Wstępna opinia dla ustalenia, czy wątpliwości co do poczytalności mają rzeczywiście uzasadniony charakter

Uznać należy za dopuszczalne zasięganie na zasadach ogólnych wskazanych w art. 193 § 1 k.p.k. tzw. wstępnych opinii dla ustalenia, czy wątpliwości co do poczytalności mają rzeczywiście uzasadniony charakter. Ów tak zakreślony zakres przedmiotowy tej opinii (badanie nie stanu zdrowia psychicznego oskarżonego (podejrzanego), lecz jedynie samych wątpliwości organu do niego się odnoszących) powoduje, iż do jej wydania nie ma potrzeby powoływania – jak w art. 202 § 1 k.p.k. dla opracowania opinii o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego – dwóch biegłych lekarzy psychiatrów. Konieczność uczestnictwa w badaniu takiej ilości biegłych jest bowiem w ustawie zagwarantowana tylko dla takich badań.

Jeszcze w uchwale składu siedmiu sędziów z 21 stycznia 1970 r. VI KZP 23/69 (OSNKW 1970 z 2 – 3 poz. 15) Sąd Najwyższy uznał za dopuszczalne zarządzenie badania psychiatrycznego „jedynie w celu sprawdzenia, czy taka uzasadniona wątpliwość w ogóle może zachodzić”. Podobne stanowisko Sąd Najwyższy wyraził w uzasadnieniu postanowienia z dnia 27.VII.1984 r., I KZ 107/84) stwierdzając, iż w sytuacji gdy sąd powziął wątpliwości, że to zachowanie oskarżonego (który uporczywie milczał) mogło być następstwem jakichś schorzeń, to mógł „zarządzić zbadanie oskarżonego przez lekarza”. Pozwala to wnioskować o tym, iż Sąd Najwyższy – tak konstatując – w istocie pozytywnie ocenił samą możliwość zasięgania przez organ procesowy takiej „wstępnej” opinii o tym czy in concreto wątpliwość co do poczytalności oskarżonego jest w ogóle „uzasadniona”.

Ten pogląd należy w pełni aprobować i tym samym uznać dopuszczalność (i – w określonych wypadkach – niewątpliwą celowość) takowych „wstępnych” opinii. Kwestię dopuszczalności w procesie karnym dowodu z opinii biegłego reguluje wszak m.in. przepis art. 193 k.p.k. 

Postanowienie SN z dnia 16 czerwca 2005 r., II KK 394/04

Standard: 78502 (pełna treść orzeczenia)