Odpowiedzialność współdziałającego ze sprawcą przestępstwa w popełnieniu przestępstwa; pomoc "samemu sobie"
Poplecznictwo (utrudnianie postępowania - art. 239 k.k.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Za czynności sprawcze, o których stanowi art. 239 § 1 k.k., nie odpowiadają zarówno sprawca i współsprawca, jak i podżegacz i pomocnik przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego - ponieważ są osobami, które dopuściły się poprzednio własnego przestępstwa w określonej ustawowo postaci zjawiskowej.
Przepis art. 239 § 1 k.k zakresem podmiotowym nie obejmuje sprawcy, któremu niesiona jest pomoc. Ustawodawca zrezygnował bowiem z konstruowania podstawy odpowiedzialności dla wypadków, w których z natury rzeczy nie można wymagać ani oczekiwać respektowania zakazu przez osobę zainteresowaną w ukryciu popełnionego przez nią przestępstwa (tak trafnie SN w wyroku z dnia 5 sierpnia 2009 r., II KK 136/09).
Współdziałanie danej osoby ze sprawcą przestępstwa w jego popełnieniu wyłącza możliwość pociągnięcia takiej osoby do odpowiedzialności karnej z art. 239 § 1 k.k., przy czym nie wyklucza to odpowiedzialności tej osoby za inne przestępstwo, jeśli jej zachowanie wyczerpało znamiona innego niż opisanego w art. 239 § 1 k.k. przestępstwa (zob. wyrok SN z dnia 19 maja 2010 r., V KK 122/09).
Ponieważ czyn z art. 239 § 1 k.k. dotyczy pomocy innej osobie (verba legis "sprawcy przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego"), oznacza to, że zachowania opisane w tym przepisie, które są ukierunkowane wyłącznie na niedopuszczenie do własnej odpowiedzialności karnej, nie mieszczą się w granicach wyznaczonych znamionami wspomnianego typu przestępstwa, o ile - jak już wspomniano - w grę nie wchodzi realizacja dyspozycji innej normy prawnokarnej. Wprawdzie zwrot "pomagając sprawcy przestępstwa" rozpatrywać należy w kategorii znamion strony przedmiotowej, to nie pozostaje on bez wpływu także na podmiot przestępstwa.
Oznacza to, że pomimo powszechnego (ogólnosprawczego) charakteru czynu zabronionego z art. 239 § 1 k.k., na który wskazuje posłużenie się przez ustawodawcę zaimkiem "kto", z kręgu podmiotów tego przestępstwa wyłączona jest osoba, którą w dyspozycji tej normy określono jako "sprawcę przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego" a więc - "poprzedzającego" ("pierwotnego").
Sposób zredagowania art. 239 § 1 k.k. wyklucza więc możliwość przyjęcia, że w przepisie tym chodzi o pomoc "samemu sobie", czy też pomoc innemu współdziałającemu (art. 18 k.k.) w pierwotnym przestępstwie (przestępstwie skarbowym). Skutkuje to wyłączeniem odpowiedzialności za poplecznictwo wyżej wskazanego "sprawcy przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego", do którego odwołuje się art. 239 § 1 k.k.
Postanowienie SN z dnia 24 października 2018 r., V KK 375/18
Standard: 41118 (pełna treść orzeczenia)
Podmiotem poplecznictwa nie może być sam sprawca, który podejmuje działania zmierzające do uniknięcia przez niego odpowiedzialności karnej (np. zaciera ślady przestępstwa), a dotyczy to również pomocy udzielonej współsprawcy tego przestępstwa ( wyrok SN z 7 czerwca 1979 r., II KR 99/79, wyrok SN z 19 maja 2010 r., V KK 122/09).
Oskarżony miał pełne prawo obawiać się, iż działania organów ścigania wymierzone są w jego osobę. Podjęte działania miały więc na celu uniknięcie ewentualnej odpowiedzialności przez niego samego, a tym samym nie może ponosić odpowiedzialności z art. 239 §1 k.k.
Wyrok SA w Katowicach z dnia 18 marca 2014 r., II AKa 80/13
Standard: 7485 (pełna treść orzeczenia)