Powaga rzeczy osądzonej prawomocnego postanowienia o rozgraniczeniu nieruchomości
Prawomocność i powaga rzeczy osądzonej w postępowaniach nieprocesowych (art 523 k.p.c.) Rozgraniczenie nieruchomości – zagadnienia procesowe
Nie jest uzasadnione żądanie odrzucenia wniosku o rozgraniczenie, jeżeli w kolejnym postępowaniu rozgraniczeniowym sąd ustali przebieg granicy zbieżny z wynikami wcześniejszego postępowania rozgraniczeniowego.
Ustalenie stanu prawnego granicy i jej utrwalenie w terenie nie eliminuje na przyszłość sporów między właścicielami sąsiednich gruntów co do przebiegu granicy. Szereg zdarzeń o charakterze faktycznym może bowiem sprawić, że stan władania gruntami różni się od tytułu prawnego do tego władania. Długotrwałe faktyczne władanie przygranicznym pasem gruntu, mające cechy posiadania samoistnego, prowadzi bowiem do zasiedzenia, a tym samym do zmiany stanu prawnego granicy (por. orz. SN z 26 kwietnia 1967 r., III CR 424/66), usunięcie zaś lub zniszczenie znaków granicznych może stanowić przeszkodę określenia przebiegu granicy w terenie. Jeżeli zwaśnionych właścicieli zadowala określenie przebiegu granicy przez wznowienie znaków granicznych, mogą oni na tym poprzestać przywracając ich pierwotne położenie wedle wskazań z art. 39 pr. geod. i kart. Jeżeli spór nie ogranicza się tylko do usunięcia lub zniszczenia znaków granicznych, to ani powołany art. 39 pr. geod. i kart., ani też żaden inny przepis nie stoi na przeszkodzie wystąpienia z wnioskiem o rozgraniczenie. Przeszkody takiej nie stanowi także wcześniej wydane postanowienie o rozgraniczeniu.
Znaczenie postanowienia rozgraniczeniowego sprowadza się do tego, że uczestnicy postępowania, w którym ono zapadło, nie mogą kwestionować wynikającego z niego stanu własności, o ile ten nie uległ zmianie w wyniku późniejszych zdarzeń. Rozgraniczenie zaś ze swej istoty polega na skonfrontowaniu aktualnego stanu faktycznego władania z tytułem prawnym do władania.
Wcześniej wydane postanowienie o rozgraniczeniu, ze swego charakteru będące postanowieniem ustalającym, przesądza tylko o stanie prawnym granicy dzielącej sąsiednie nieruchomości w dacie wydania go. W kolejnym postępowaniu o rozgraniczeniu przedmiotem rozstrzygnięcia nie jest więc stan rzeczy leżący u podstaw wydania tego pierwszego postanowienia, a stan istniejący w dacie kolejnego orzekania o przebiegu granicy. Ten zaś zobowiązuje do stosowania kryteriów określonych w art. 153 k.c. Jeżeli zatem w kolejnym postępowaniu rozgraniczeniowym sąd ustali przebieg granicy zgodnie ze stanem prawnym, a ten odpowiada stanowi prawnemu przyjętemu w poprzednim postępowaniu, to nie ma podstaw do odrzucenia wniosku o rozgraniczenie, gdyż nie zachodzi tożsamość przedmiotu orzekania. Przepis art. 523 k.p.c. nie ma w tym wypadku zastosowania.
Postanowienie SN z dnia 14 marca 2002 r., IV CKN 809/00
Standard: 73481 (pełna treść orzeczenia)