Zasiedzenie gruntów warszawskich

Byłemu właścicielowi lub jego następcy gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa z mocy dekretu warszawskiego, którego wniosek o przyznanie na tym gruncie prawa wieczystej dzierżawy (użytkowania wieczystego), złożony we właściwym terminie, nie został załatwiony, przysługuje prawo korzystania z tego gruntu, jeżeli pozostaje on w tym gruncie w faktycznym związku gospodarczym, a grunt ten nie został przekazany przez organ administracji państwowej osobie trzeciej (por. uchwałę SN z dnia 11 marca 1971 r., III CZP99/70, a także postanowienie SN z dnia 11 lutego 2011 r., I CSK 288/10).

Nieruchomości warszawskie mogą zasiedzieć zarówno byli właściciele lub ich następcy prawni, których roszczenia nie zostały zaspokojone, jak i osoby trzecie, które nie zostały dotknięte działaniem dekretu warszawskiego, a faktycznie władają gruntem zabudowanym budynkiem dekretowym (niedekretowym) lub gruntem niezabudowanym.

Właściciel nieruchomości warszawskiej, który utracił własność nieruchomości z chwilą wejścia w życie dekretu warszawskiego, tj. z dniem 24 listopada 1945 r. i który nadal nią władał pozostawał jej posiadaczem samoistnym z złej wierze, a więc od tej daty należało w sprawie na tle dokonanych ustaleń rozważać bieg terminu zasiedzenia.

W Warszawie w okresie od 21 lipca 1961 r. do dnia 1 października 1990 r. tj. do daty uchylenia art. 177 k.c. obowiązywał zakaz nabywania przez zasiedzenie nieruchomości należących do Skarbu Państwa. Okresu posiadania przed wejściem w życie przepisów wyłączających zasiedzenie nieruchomości państwowych nie dolicza się do okresu, o który skraca się termin zasiedzenia takich nieruchomości, ani nie uwzględnia się przy ustaleniu czasu posiadania niezbędnego do zasiedzenia (uchwała SN (7) z dnia 31 stycznia 2002 r., III CZP 72/01).

Zgodnie z art. 10 noweli zasiedzenie nieruchomości, której nabycie w drodze zasiedzenia było dotychczas wyłączone podlega zasadom ogólnym z tym, że termin zasiedzenia biegnie od dnia wejścia tej ustawy w życie, czyli od dnia 1 października 1990 r, jednakże ulega on skróceniu o czas, w którym ten stan istniał przed wejściem w życie tej ustawy, lecz nie więcej niż o połowę. Jeżeli obowiązujące dotychczas terminy zasiedzenia (10 lat w dobrej i 20 lat w złej wierze) nie upłynęły do dnia wejścia noweli w życie, to terminy podlegają przedłużeniu odpowiednio do lat 20 i 30.

Grunty warszawskie zostały skomunalizowane na podstawie dekretu warszawskiego na okres przejściowy, gdyż w 1950 r. własność komunalna stała się własnością państwową. Stan ten utrzymywał się do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 10 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawy o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 32, poz. 191 ze zm.), tj. do dnia 27 maja 1990 r., kiedy to gminom zwrócono ich majątki. W rezultacie byli właściciele gruntów warszawskich (ich następcy prawni oraz ewentualnie osoby trzecie) będący posiadaczami samoistnymi gruntów zwróconych gminie mogli je zasiedzieć, jeżeli byli w dobrej wierze najwcześniej z dniem 27 maja 2000 r., a jeżeli posiadali je w złej wierze z dniem 27 maja 2005 r. (por. np. postanowienie SN z dnia 4 marca 2011 r. I CSK 293/10).

Spadkobierca (bądź inny następca) osoby, która uzyskała posiadanie nieruchomości, lecz do chwili śmierci nie nabyła jej przez zasiedzenie, może żądać stwierdzenia na swoją rzecz z zaliczeniem okresu posiadania spadkodawcy (poprzednika) w takiej części, w jakiej dziedziczy (por. postanowienie SN z dnia 13 lipca 1993 r., II CRN 90/93). Z drugiej strony, gdy jeden ze spadkobierców (jego następców prawnych) z chwilą stwierdzenia nabycia spadku (lub np. kupna udziału), zawładnął nieruchomością i ujawnia swoją wolę jej posiadania jak właściciel w sposób jawny i widoczny dla otoczenia, początkiem biegu zasiedzenia na jego rzecz, jest chwila otwarcia spadku lub np. kupna jej udziału (por. postanowienie SN z dnia 18 kwietnia 1997 r., III CKN 35/97).

Postanowienie SN z dnia 10 lipca 2014 r., I CSK 533/13

Standard: 67318 (pełna treść orzeczenia)

Właściciel nieruchomości, który utracił jej własność z chwilą wejścia w życie dekretu z dnia 26 października 1945 r. - o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy, pozostaje jej posiadaczem samoistnym w złej wierze.

Postanowienie SN z dnia 1 grudnia 2010 r., I CSK 35/10

Standard: 70815 (pełna treść orzeczenia)