„Upadek przerwy” biegu przedawnienia (art. 130 § 2; art. 182 § 2; art. 203 § 2 k.p.c.)

Nie przerywa biegu przedawnienia czynność procesowa, która utraciła skuteczność. Dotyczy to w szczególności: odrzucenia pozwu, zarządzenia o zwrocie pisma procesowego, umorzenia postępowania zawieszonego w pierwszej instancji, cofnięcia pozwu lub innej czynności procesowej przerywającej bieg przedawnienia, zmiany powództwa obejmującej rezygnację z pierwotnie dochodzonego roszczenia (uchwała SN z dnia 13 kwietnia 1988 r., III CZP 24/88).

W orzecznictwie wskazano natomiast, że nie ma wpływu na przerwanie biegu przedawnienia umorzenie postępowania na podstawie art. 505[37] § 1 k.p.c., czyli na skutek nieuiszczenia przez powoda opłaty uzupełniającej od pozwu w sprawie przekazanej do sądu właściwego miejscowo i rzeczowo na skutek braku podstaw do rozpoznania sprawy w elektronicznym postępowaniu upominawczym (uchwała SN z dnia 21 listopada 2013 r., III CZP 66/13).

Decydujące znaczenie ma więc to, że przepis prawa przewiduje w przypadku zwrotu nieuzupełnionego pozwu (art. 130 § 2 k.p.c.), umorzenia postępowania zawieszonego (art. 182 § 2 k.p.c.) i cofnięcia pozwu (art. 203 § 2 k.p.c.), zastrzeżenie, że pozew nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa. Natomiast wadliwość postępowania sądu nie ubezskutecznia czynności podjętej bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia.

Wyrok SN z dnia 19 września 2023 r., I PSKP 50/22

Standard: 74602 (pełna treść orzeczenia)

Dokonanie czynności zakwalifikowanych jako powodujące przerwanie biegu przedawnienia nie oznacza, że do przerwania ostatecznie dojdzie. Unormowania prawa procesowego sprawiają bowiem, że w niektórych sytuacjach czynności procesowe, pierwotnie podjęte, zostają następnie uznane za bezskuteczne ex tunc. Wówczas upada, także ex tunc, przerwa biegu przedawnienia. Jednym z takich unormowań jest art. 182 § 2 k.p.c. Skutek określony w tym przepisie następuje w przypadku wszystkich czynności, które w myśl art. 123 § 1 k.c. przerwały bieg przedawnienia czy zasiedzenia.

Przerwa biegu przedawnienia polega na tym, że cały okres od rozpoczęcia biegu przedawnienia do chwili jego przerwania nie podlega wliczeniu do okresu przedawnienia. To, czy przerwanie biegu przedawnienia (zasiedzenia) utrzyma się, czy też zostanie uznane za niebyłe (upadnie), jest konsekwencją dalszych zdarzeń. Do zdarzeń, które wywołują skutek w prawie materialnym w postaci „upadku przerwy” w biegu przedawnienia zaliczyć należy zwrot pozwu (art. 130 § 2 zd. drugie k.p.c.), cofnięcie pozwu (art. 203 § 2 k.p.c.), umorzenie zawieszonego postępowania (art. 182 § 2 k.p.c.).

We wszystkich wskazanych sytuacjach pozew nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa. Wspólną ich cechą jest to, że postępowanie w sprawie nie może zakończyć się wydaniem orzeczenia rozstrzygającego jej istotę. Innymi słowy - nawiązując do treści art. 123 § 1 pkt 1 in fine k.p.c. - można stwierdzić, że postępowanie nie jest w stanie doprowadzić do „dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia i zabezpieczenia roszczenia”. Konkluzja ta prowadzi do wniosku, że we wskazanych sytuacjach procesowych bieg przedawnienia nie został przerwany.

Postanowienie SN z dnia 4 września 2008 r., IV CSK 213/08

Standard: 62252 (pełna treść orzeczenia)

Przy zmianie jakościowej powództwa zniweczenie przerwy biegu przedawnienia co do pierwotnie zgłoszonego żądania nastąpi dopiero wtedy, gdy zachowane zostaną wymagania przewidziane w art. 203 k.p.c., a sąd wyrazi akceptację dla takiej zmiany przez umorzenie postępowania w zakresie roszczenia wcześniej zgłoszonego. W przeciwnym razie przerwa co do wcześniej zgłoszonego roszczenia nie ulegnie zniweczeniu, a bieg przedawnienia w tym zakresie rozpocznie się na nowo po zakończeniu postępowania w sprawie.

Uchwała SN z dnia 13 kwietnia 1988 r., III CZP 24/88

Standard: 74603 (pełna treść orzeczenia)