Niedopuszczalność wzajemnej kompensaty naruszeń; działania odwetowe; wzajemność naruszeń

Jest oczywiste, że co do zasady zachowanie naruszające dobra osobiste jednej osoby nie mogą usprawiedliwiać naruszenia dokonanego przez osobę pokrzywdzoną.

Wyrok SN z dnia 7 marca 2023 r., II CSKP 659/22

Standard: 69451 (pełna treść orzeczenia)

Sam fakt, że także pokrzywdzony naruszył dobra osobiste naruszyciela, sam w sobie nie uzasadnia pozbawienia go ochrony, bowiem prawo nie zna konstrukcji wzajemnej kompensaty naruszeń. 

Chociaż wzajemność naruszeń nie stanowi okoliczności wyłączającej bezprawność i ochronę na podstawie art. 24 k.c., nie jest okolicznością irrelewantną, której sąd nie powinien brać pod uwagę. Należy w szczególności ustalić, czy pierwsze naruszenie dobra osobistego nie stanowiło motywacji do kolejnych naruszeń.

Nie korzysta z ochrony dobro osobiste, jeżeli żądanie udzielenia jej stanowi nadużycie prawa podmiotowego, w szczególności jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k.c.). Okoliczność ta może również prowadzić do ograniczenia sankcji z tytułu naruszenia dóbr osobistych. Jednakże sam fakt, że także pokrzywdzony naruszył dobra osobiste naruszyciela, sam w sobie nie uzasadnia pozbawienia go ochrony, bowiem prawo nie zna konstrukcji wzajemnej kompensaty naruszeń. Taki też punkt widzenia przeważa w doktrynie i judykaturze. Podkreśla się, że w razie wzajemnych naruszeń dóbr osobistych nie znoszą się przysługujące stronom roszczenia o zakazanie tych naruszeń. Postuluje się, by w takich sytuacjach sąd rozważył ograniczenie sankcje za naruszenie dobra osobistego (wyroki SN: z dnia 30 kwietnia 1970 r., II CR 103/70; z dnia 25 kwietnia 1990 r., I CR 147/90; z dnia 24 styczni 2000 r., III CKN 553/98; z dnia 11 sierpnia 2010 r., I CSK 649/09).

Wyrok SN z dnia 8 maja 2019 r., I PK 35/18

Standard: 61045 (pełna treść orzeczenia)