Rozbój jako występek chuligański

Sąd Najwyższy orzekający w niniejszej sprawie dostrzega, że w jednej ze spraw najwyższa instancja sądowa wyraziła pogląd, że nie ma przeszkód, aby in concreto przypisany sprawcy występek określony w art. 280 § 1 k.k. zakwalifikować również z art. 57a § 1 k.k. Ma to wynikać z faktu, że przestępstwo rozboju jest działaniem dwutorowym, nakierowanym na cudzą rzecz ruchomą oraz na życie i zdrowie człowieka, zatem pod ochroną art. 280 § 1 k.k. pozostaje też życie i zdrowie człowieka, zaś przepis art. 115 § 21 k.k. stanowi m.in. o umyślnym zamachu na zdrowie (postanowienie SN z dnia 20 sierpnia 2009 r., WK 13/09).

Pogląd powyższy wydaje się jednak pomijać okoliczność, że przy rozboju stosowana przez sprawcę przemoc, mogąca przybrać postać zamachu na zdrowie, jest zawsze środkiem służącym dokonaniu kradzieży, zatem trudno mówić, by była użyta bez powodu albo z oczywiście błahego powodu. Celowe będzie też odnotowanie, że został on poddany krytyce w piśmiennictwie prawniczym, w którym wskazano, że „rozbój jako przestępstwo złożone nie podlega podziałowi na cząstki, stanowi bowiem z woli ustawy (art. 280 k.k.) jeden czyn zabroniony.

Można nadto zauważyć, że pogląd wyrażony w powołanym orzeczeniu (niezbyt precyzyjnie, bowiem przestępstwo rozboju nie zawsze jest nakierowane na życie i zdrowie człowieka) otwiera drogę do uznawania rozboju za występek o charakterze chuligańskim w bardzo licznych wypadkach- kiedy sprawca narusza nietykalność cielesną, względnie wolność człowieka, które również pozostają pod ochroną art. 280 § 1 k.k., zaś przepis art. 115 § 21 k.k. wspomina m.in. o umyślnym zamachu na nietykalność cielesną, jak też na wolność. Na tej samej zasadzie za chuligański w wielu wypadkach można by uznać inny występek przeciwko mieniu nieujęty we wspomnianym przepisie – zabór w sposób określony w art. 289 § 3 k.k. w celu krótkotrwałego użycia cudzego pojazdu mechanicznego. W tym wypadku należałoby jednak pominąć – analogicznie jak przy uznaniu chuligańskiego charakteru rozboju – że użyta przez sprawcę np. przemoc jest środkiem służącym do zawładnięcia pojazdem, co jednak trudno uznać za działanie bez powodu albo z oczywiście błahego powodu.

Koncepcja dopuszczająca uznanie chuligańskiego charakteru występku rozboju prowadzi do skutku wątpliwego z punktu widzenia racjonalności karania. Nie wydaje się bowiem słuszne, by znacznie surowszej odpowiedzialności podlegał – przy uznaniu, że działał z oczywiście błahego powodu – sprawca występku polegającego na zaborze pokrzywdzonemu w celu przywłaszczenia rzeczy z emblematami nielubianego klubu sportowego, często niewielkiej wartości, niż działający w zbliżonych okolicznościach sprawca zaboru rzeczy, kierujący się wyłącznie chęcią uzyskania korzyści majątkowej, eliminującej błahość powodu działania sprawcy. Mogą nadto wystąpić trudności przy ocenie czynu w przypadku mieszanej motywacji sprawcy.

Wyrok SN z dnia 11 lipca 2019 r., IV KK 302/18

Standard: 58855 (pełna treść orzeczenia)