Nosicielstwo wirusa HIV a zatrudnienie w kontekście prawa do prywatności

Trybunał miał już okazję orzekać, na mocy art. 8, w sprawach dotyczących zwolnienia pracowników ze względu na ich prywatne działania (zob. Obst i Schlüth, op. cit.). Podobnie, w innym kontekście, Trybunał uznał, że art. 8 znajduje zastosowanie w sytuacji, w której władze odmawiają wydania dokumentów pobytowych ze względu na fakt, że skarżący jest nosicielem wirusa HIV (zob. Kiyutin), lub kiedy zainteresowanym zabrania się pracy w sektorze prywatnym ze względu na ich poprzednie miejsce zatrudnienia (zob. Sidabras i Džiautas).

W związku z powyższym jest obecnie ugruntowane, że zarówno kwestie związane z zatrudnieniem, jak i sytuacje dotyczące osób zarażonych wirusem HIV, wchodzą w zakres życia prywatnego. Trybunał musi tak uznać, ponieważ epidemia HIV nie może być uważana za problem jedynie medyczny – jej skutki są bowiem odczuwalne w każdej sferze życia prywatnego.

Trybunał zauważa, że pewien szczególny aspekt odróżnia ją od wszystkich wyżej wspomnianych spraw – dotyczy ona zwolnienia z pracy pracownika będącego nosicielem wirusa HIV. Nie ma wątpliwości, że choć stwierdzoną podstawą zwolnienia skarżącego była chęć zachowania dobrej atmosfery pracy w przedsiębiorstwie, wydarzeniem, które doprowadziło do takiej sytuacji, było ujawnienie informacji o zarażeniu skarżącego wirusem HIV. Było to wydarzenie, które skłoniło: jego współpracowników do odmówienia pracy ze skarżącym mimo zapewnień lekarza medycyny pracy zaproszonego przez pracodawczynię w celu wyjaśnienia sposobu przenoszenia choroby, jego pracodawczynię do próby przekonania go do odejścia z pracy i wreszcie pracowników do otwartego grożenia zakłócaniem funkcjonowania przedsiębiorstwa tak długo, jak skarżący będzie w nim pracował.

Jasne jest, że zwolnienie skarżącego spowodowało stygmatyzację osoby, która – choć była nosicielem wirusa HIV – nie miała żadnych objawów choroby. Wyżej wspomniane działanie wywarło poważny wpływ na jego dobra osobiste, należny mu szacunek oraz, ostatecznie, na jego życie prywatne. Należy dodać do tego niepewność towarzyszącą skarżącemu przy szukaniu nowej pracy, ponieważ możliwość jej znalezienia mogła w sposób zrozumiały wydawać mu się niewielka z uwagi na wcześniejsze doświadczenia. Fakt, że po utracie zatrudnienia skarżący znalazł nową pracę nie wystarczy do wymazania niekorzystnego wpływu zwolnienia na jego zdolność prowadzenia normalnego życia prywatnego.

Wreszcie Trybunał przypomina, że w sprawie Kiyutin orzekł on, iż stan zdrowia danej osoby, w tym takie kwestie jak nosicielstwo wirusa HIV, powinien wchodzić – jako forma niepełnosprawności albo w taki sam sposób, jak niepełnosprawność – w zakres terminu „inne okoliczności” zastosowanego w art. 14 Konwencji.

Jako pracownik przedsiębiorstwa skarżący mógł mieć uzasadnioną nadzieję na kontynuację zatrudnienia w nim tak długo, jak nie dopuszczał się działań uzasadniających zwolnienie na mocy krajowego prawa pracy. Niemniej zwolniono go niedługo po ujawnieniu informacji o fakcie zdiagnozowania u niego zarażenia wirusem HIV.

Osoby będące nosicielami wirusa HIV muszą stawiać czoła licznym problemom nie tylko natury medycznej, ale również zawodowej, społecznej, osobistej i psychologicznej, a przede wszystkim często głęboko zakorzenionym uprzedzeniom nawet osób posiadających wykształcenie na najwyższym poziomie. Trybunał potwierdził taki stan rzeczy w sprawie Kiyutin, op. cit. Uznał przy tym, że brak wiedzy na temat sposobów rozprzestrzeniania się choroby stanowi źródło uprzedzeń, które z kolei skutkują stygmatyzacją lub marginalizacją osób zarażonych wirusem. Trybunał dodał, że w rezultacie ludzie żyjący z wirusem HIV stanowią słabszą grupę społeczną borykającą się z uprzedzeniami i stygmatyzacją, a także że Państwa powinny dysponować jedynie wąskim marginesem oceny przy wyborze środków, które wyodrębniają tę grupę poprzez jej zróżnicowane traktowanie ze względu na nosicielstwo wirusa HIV.

Co więcej, Trybunał zauważa, że przepisy dotyczące niedyskryminacji zawarte w różnych instrumentach międzynarodowych przyznają ochronę osobom będącym nosicielami wirusa HIV. W tym kontekście Komitet Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych ONZ uznał nosicielstwo HIV za zakazaną podstawę dyskryminacji. Ponadto coraz większa liczba szczególnych instrumentów międzynarodowych zawiera przepisy dotyczące osób będących nosicielami wirusa HIV, w tym w szczególności zakazujące dyskryminacji w zakresie zatrudnienia. Zalicza się do nich Zalecenie MOP nr 200 dotyczące HIV i AIDS w środowisku pracy.

Skarżący spotkał się z dyskryminacją w oparciu o stan zdrowia, co stanowi naruszenie art. 14 w związku z art. 8. Stwierdzić zatem należy, że doszło do naruszenia wyżej wspomnianych przepisów.

I.B. przeciwko Grecji (Skarga nr 552/10)

Standard: 4441

Nota źródłowa