Zdolność podatkowa małoletniego

Na gruncie podatkowym uznanie małoletniego za podatnika uzależnione jest od rodzaju zdarzenia, z którym ustawy wiążą obowiązek podatkowy, przy czym ocena tych zdarzeń dokonywana jest przede wszystkim na podstawie przepisów prawa cywilnego, tj przy uwzględnieniu możliwości i zasad dokonywania czynności prawnych przysparzających i obciążających na rzecz małoletniego. Jeden tylko przepis materialnego prawa podatkowego wprost reguluje kwestię opodatkowania osób małoletnich. Jest to art. 7 ustawy o podatku dochodowym, który stanowi, że dochody małoletnich dzieci, za wyjątkiem dochodów z ich pracy, stypendiów lub rzeczy oddanych im do swobodnego użytku, dolicza się do dochodów rodziców (trzeba zauważyć, że przepis ten koreluje z treścią art. 101 k.r.i op.).

W ocenie Sądu należy bezpośrednio wykluczyć uznanie małoletniego za podatnika podatku VAT czy podatku akcyzowego, albowiem zakres przedmiotowy obowiązku podatkowego w tych podatkach opiera się na czynnościach faktycznych i prawnych, których nie można uznać za kwalifikujące się do podejmowanych "w drobnych bieżących sprawach życia codziennego". W szczególności nie można uznać osoby małoletniej za osobę prowadzącą działalność gospodarczą czy też producenta rolnego. Prowadzenie działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę czy rolniczej przez rolnika wiąże się z dokonywaniem czynności prawnych przekraczających wynikający z art. 14 § 2 k.c. zakres i wymaga posiadania przez przedsiębiorcę (rolnika) będącego osobą fizyczną pełnej zdolności do czynności prawnych. O kwalifikacji danej osoby jako przedsiębiorcy (rolnika) nie przesądza wpis lub brak wpisu do właściwego rejestru, ale faktyczne prowadzenie działalności określonego rodzaju.

Z treści art. 98 § 1 oraz art. 101k.r. i op. organy podatkowe niezasadnie wywiodły, że rodzice, będące przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską, w ramach zarządu majątkiem dziecka prowadzą działalność gospodarczą w imieniu dziecka, a zatem wszelkie czynności dokonywane w ramach tej działalności odnoszą skutek bezpośrednio dla tego dziecka.

Wyrok WSA w Olsztynie z dnia 20 kwietnia 2017 r., I SA/Ol 101/17

Standard: 55626 (pełna treść orzeczenia)

Art. 7 ust. 1 u.p.d.o.f. Stosownie do tego przepisu - dochody małoletnich dzieci własnych i przysposobionych, z wyjątkiem dochodów z ich pracy, stypendiów oraz dochodów z przedmiotów oddanych im do swobodnego użytku, dolicza się do dochodów rodziców lub dochodów osób, o których mowa w art. 6 ust. 4, chyba że rodzicom nie przysługuje prawo pobierania pożytków ze źródeł przychodów dzieci (art. 7 ust. 1). Jeżeli małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu, dochody małoletnich dzieci dolicza się po połowie do dochodu każdego z małżonków (art. 7 ust. 2). Przepis ust. 2 nie ma zastosowania do małżonków, w stosunku do których orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów (art. 7 ust. 3).

W świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych charakter dochodów osiąganych przez małoletnie dziecko wpływa na sposób ich rozliczenia i opodatkowania. W myśl ww. art. 7 u.p.d.o.f. zasadą jest doliczenie dochodu uzyskanego przez małoletniego do dochodu rodziców, jeżeli tylko nie zostali oni pozbawieni możliwości pobierania pożytków ze źródeł przychodów dzieci, a w przedmiotowej sprawie wnioskodawczyni tytułem uzupełnienia wniosku wskazała, że jej jako matce małoletniego syna będzie przysługiwało prawo pobierania pożytków ze źródeł jego przychodów.

Z powyższych unormowań wynika zatem, że małoletnie dzieci (poza przypadkami ściśle określonymi w powołanym wyżej przepisie) "nie rozliczają się samodzielnie z osiąganych dochodów i nie są podatnikami podatku dochodowego z tego tytułu".

Mimo, iż prawo podatkowe nie wyklucza z kręgu podatników osób małoletnich wyłącznie ze względu na wiek - wniosku takiego nie sposób wywieść z legalnej definicji podatnika zawartej w art. 7 § 1 Ordynacji podatkowej, to jednak dla kwalifikowania określonego podmiotu jako podatnika konieczne jest – w świetle przywołanego przepisu – podleganie obowiązkowi podatkowemu. Powyższe stwierdzenie wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 9.08.2013 r., sygn. akt II FSK 240/11 i wskazał, że konstrukcja opodatkowania dochodów małoletnich dzieci (z wyłączeniem dochodów z pracy, stypendiów oraz z przedmiotów oddanych do swobodnego użytku), zakładająca w istocie traktowanie tych dochodów tak jakby były one dochodami rodziców, którzy odpowiadają za ich prawidłowe rozliczenie i ujawnienie w zeznaniu rocznym, wyklucza przypisanie małoletniemu w tym zakresie obowiązku podatkowego. Powinność przymusowego świadczenia pieniężnego spoczywa bowiem na rodzicach rozliczających wspólnie dochody własne i dochody dziecka, uznawane za dochody wspólne rodziny.

Dalej NSA w ww. wyroku podnosi, że w literaturze trafnie wskazuje się, że skoro w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nadano małoletniemu podmiotowość w odniesieniu do tych dochodów, którymi może on swobodnie dysponować i które nie są objęte zarządem rodziców (dochody z pracy, stypendiów oraz z przedmiotów oddanych do swobodnego użytku), to przyjąć należy, że ustawodawca nie zamierzał nadawać małoletniemu podmiotowości podatkowej w zakresie tych dochodów, które są objęte zarządem rodziców. Reguła doliczania dochodów dzieci do dochodów ich rodziców ma charakter ogólny i obowiązuje zarówno w odniesieniu do dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych, jak i dochodów opodatkowanych w formie ryczałtu. Doliczanie dochodu powinno następować z uwzględnieniem źródła przychodów, co oznacza, że dochody małoletnich z określonego źródła dodawane są do odpowiadającemu mu źródła przychodów rodzica. Uwzględniając zatem uniwersalny charakter zasady wyrażonej w art. 7 ust. 1 u.p.d.o.f., stwierdzić należy, że nieujawnione dochody małoletniego podlegają opodatkowaniu na imię rodziców

Wyrok WSA w Łodzi z dnia 12 listopada 2015 r., I SA/Łd 808/15

Standard: 55016 (pełna treść orzeczenia)