Prawo pierwszeństwa a prawo pierwokupu

Praw pierwszeństwa, odmienne od prawa pierwokupu, funkcjonuje w polskim systemie prawnym i z uwagi na wymóg spójności tego systemu podlega jednakowemu definiowaniu. Problem pierwszeństwa w nabyciu nieruchomości wystąpił m.in. na tle uregulowania zamieszczonego w art. 23 ust. 4 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (jedn. tekst: Dz. U. z 1991 r., Nr 30, poz. 127 ze zm.). Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 23 lipca 1992 r., III CZP 62/92 wyraził pogląd, że pierwszeństwo do nabycia nieruchomości polega przede wszystkim na eliminacji innych podmiotów ubiegających się o tę samą rzecz i na zakazie dysponowania rzeczą w sposób naruszający te uprawnienie, zagwarantowane ustawą.

Tak sformowane pierwszeństwo oznacza normę o charakterze iuris cogentis, której naruszenie prowadzi do skutków przewidzianych w art. 58 § 1 k.c. (por. orz. SN z dnia 5 października 1990 r., III CZP 50/90, z dnia 26 listopada 1992 r., III ARN 74/92 i z dnia 20 stycznia 1998 r., I CKN 368/97). Przy takiej wykładni zasadnie Sąd Wojewódzki przyjął, że umowa dzierżawy pozwanych z dnia 17 czerwca 1997 r., naruszająca prawo pierwszeństwa powoda z art. 29 ust. 2 Prawa łowieckiego, jest nieważna ex tunc (art. 58 § 1 k.c.).

Wyrok SN z dnia 9 lipca 1999 r., III CKN 98/99

Standard: 55509 (pełna treść orzeczenia)