Wyrok z dnia 1992-11-26 sygn. III ARN 74/92

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Tezy

Na uchwałę zarządu gminy /miasta/ w sprawie sprzedaży określonej osobie oznaczonych praw majątkowych gminy, jako nie dotyczącej sprawy z zakresu administracji publicznej nie przysługuje skarga do sądu administracyjnego w trybie art. 101 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy.

Uchwała zarządu gminy regulująca konkretną sprawę, dotycząca imiennie oznaczonego adresata i nie zawierająca powszechnie obowiązujących przepisów gminnych oraz nie mająca charakteru normatywnego, to jest takiego który reguluje nieokreśloną liczbę przypadków i nie ma imiennie oznaczonych adresatów - nie dotyczy spraw z zakresu administracji publicznej.

Sentencja

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy ze skargi (...) na uchwałę Zarządu Miasta (...) w przedmiocie sprzedaży nieruchomości na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości (...) od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach z dnia 12 marca 1992 r. SA/Ka 92/92

oddala rewizję nadzwyczajną.

Uzasadnienie

Zarządzeniem nr 9 z dnia 29 sierpnia 1990 r. Prezydent Miasta R. wyznaczył do sprzedaży mały dom mieszkalny o 4 lokalach, położony w R. przy ul. L. 19. Zarządzenie to podano do publicznej wiadomości na tablicy ogłoszeń Urzędu Miejskiego w R. Uchwałą Rady Miejskiej w R. nr (...) z dnia 21 marca 1991 r. postanowiono sprzedać szereg nieruchomości, m. in. powyższy obiekt i oddać w użytkowanie wieczyste grunt stanowiący działkę nr 3712/12 o powierzchni 101 m2.

Z kolei uchwałą nr 37 z dnia 1 lipca 1991 r. Zarząd Miasta R. postanowił ustalić cenę i formę sprzedaży tej nieruchomości, określoną w załączniku nr 1 i powierzyć wykonanie tej uchwały Prezydentowi Miasta. Następnie uchwałą nr 63 z dnia 7 października 1991 r. Zarząd Miasta w R. postanowił w związku ze zmianą stanu prawnego /wpisanie decyzją z dnia 26 lipca 1991 r. do rejestru zabytków województwa katowickiego, nr A/1430/91, jako dobro kultury wyżej wymienionego budynku mieszkalnego/ zmienić uchwałę nr 37 w ten sposób, że obniżyć o 50 proc. cenę obiektu i uaktualnić cenę gruntu oraz sprzedać nieruchomość Zdzisławowi M., zam. w R. Ani poprzedzająca uchwałę zmieniającą uchwała nr 37 z dnia 1 lipca 1991 r., ani uchwała Rady Miejskiej w R. nr XII/65/91 z dnia 21 marca 1991 r. nie określały, czy budynek ma być sprzedany w całości, czy jako poszczególne lokale. Dlatego zawiadomiono dotychczasowych najemców o ich pierwszeństwie w nabyciu zajmowanych przez nich lokali. Zdzisław M. złożył ofertę kupna całego budynku, a Jadwiga H. pismem z dnia 15 lipca 1991 r. zrezygnowała z kupna zajmowanego lokalu pod warunkiem przydzielenia innego lokalu. Z pisma Prezydenta Miasta R. z dnia 10 listopada 1992 r. nr (...) wynika, że proponowane Jadwidze H. lokale użytkowe, o nie mniejszym standardzie niż dotychczasowy /w którym prowadzi działalność w zakresie wyrobu wieńców pogrzebowych i nagrobkowych/, nie zostały przez nią przyjęte. Wychodząc z założenia, że Zdzisław M. daje najlepszą rękojmię należytego utrzymania budynku, Zarząd Miasta postanowił sprzedać mu cały budynek, uznając, że art. 23 ust. 3 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości ma zastosowanie tylko w przypadku sprzedaży lokalu lub poszczególnych lokali w budynku. Uznano, że w razie sprzedaży całego budynku jednej osobie, najemcy nie przysługuje pierwszeństwo w nabyciu zajmowanego lokalu lub budynku i zbędny jest przetarg, przewidziany w art. 4 ust. 8 wymienionej ustawy.

Na uchwałę Zarządu Miasta R. nr 63 z dnia 7 października 1991 r., postanawiającą sprzedanie nieruchomości Zdzisławowi M., Jadwiga H. złożyła skargę.

Naczelny Sąd Administracyjny - Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach wyrokiem z dnia 12 marca 1992 r. oddalił skargę, uznając, że zaskarżona uchwała nie dotyczy sprawy z zakresu administracji publicznej w rozumieniu art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95/, gdyż dotyczy powstałego z udziałem gminy stosunku cywilnoprawnego, odnoszącego się do majątku, do którego przysługują jej prawa własności, jako podmiotowi stosunku cywilnoprawnego /art. 45 ust. 1 cyt. ustawy/. Działania wykonawcze organów gminy podejmowane były w sprawie majątkowej gminy, wymienionej w art. 18 ust. 2 pkt 9 cyt. ustawy o samorządzie terytorialnym. Dlatego Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 207 par. 5 Kpa skargę oddalił.

Od powyższego wyroku wniósł rewizję nadzwyczajną Minister Sprawiedliwości, zarzucając rażące naruszenie art. 101 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./ oraz art. 4 ust. 8 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości /t.j. Dz.U. 1991 nr 30 poz. 127 ze zm./. Minister Sprawiedliwości wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu - Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia Naczelny Sąd Administracyjny dokonał prawidłowej oceny aspektów prawnych rozpoznawanej sprawy na skutek skargi Jadwigi H. Stosownie bowiem do przepisu art. 18 ust. 2 pkt 9 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości /t.j. Dz.U. 1991 nr 30 poz. 127 ze zm./ do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących m. in. zbycia nieruchomości oraz ich wydzierżawienia lub najmu na okres dłuższy niż trzy lata. W tym przedmiocie organy gminy działają samodzielnie w imieniu gminy, jako właściciela cywilnych praw majątkowych. Uchwała Rady Miejskiej w R. z dnia 21 marca 1991 r. upoważniła organy gminy do sprzedaży konkretnie wskazanych nieruchomości. Podjęte na jej podstawie czynności prawne zarządu miasta zmierzały do realizacji tej uchwały, m. in. poprzez wybór odpowiednich kandydatów na nabywców praw majątkowych gminy. Czynności te powinny być dokonane zgodnie z obowiązującym prawem. Według art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95/ nadzór nad działalnością komunalną sprawowany jest na podstawie kryterium zgodności z prawem w trybie określonym w art. 90 i nast. tej ustawy.

Zaskarżona uchwała została poddana kontroli nadzorczej Wojewody (...) w trybie przewidzianym prawem. O wyniku tej kontroli powiadomiono Przewodniczącego Rady Miejskiej w R. pismem z dnia 25 czerwca 1992 r. (...), z którego wynika, że Wojewoda (...) nie stwierdził niezgodności z prawem zaskarżonej uchwały nr 63 z dnia 7 października 1991 r. w sprawie sprzedaży nieruchomości zbudowanej przy ul. L. 19 w R. O powyższym powiadomiono także skarżącą pismem z dnia 16 marca 1991 r. (...). Wyczerpany został zatem tryb kontroli nadzorczej zaskarżonej uchwały dotyczącej sprawy zbycia praw majątkowych gminy do zabytkowego budynku i oddania w użytkowanie wieczyste gruntu Zdzisławowi M. po uprzednim oświadczeniu przez Jadwigę H. z dnia 15 lipca 1991 r. o rezygnacji z nabycia zajmowanego przez nią lokalu użytkowego pod warunkiem przydzielenia innego lokalu. W tej sytuacji Zarząd Miejski uznał, że sprzedaż domu i oddanie w użytkowanie wieczyste gruntu Zdzisławowi M., zajmującemu dom, z wyłączeniem lokalu użytkowego zajmowanego przez Jadwigę H., może nastąpić w drodze bezprzetargowej. Niezależnie od tego, czy jest prawidłowe w tym przedmiocie stanowisko organu nadzoru co do zgodności z prawem zaskarżonej uchwały, Naczelny Sąd Administracyjny zasadnie nie dokonał oceny zgodności tej uchwały z art. 4 ust. 8 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości oraz z par. 4 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 lipca 1991 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości /Dz.U. nr 72 poz. 311/, po wyczerpaniu trybu nadzorczego, uznając, że nie dotyczy ona spraw z zakresu administracji publicznej.

Stanowisko to jest prawidłowe, gdyż zaskarżona uchwała nr 63 Zarządu Miasta R. z dnia 7 października 1991 r. reguluje konkretną sprawę, dotyczy imiennie oznaczonego adresata i nie zawiera powszechnie obowiązujących przepisów gminnych oraz nie ma charakteru normatywnego, to jest takiego, który reguluje nie określoną liczbę przypadków i nie ma imiennie oznaczonych adresatów. Trafnie zatem Naczelny Sąd Administracyjny ocenił, że zaskarżona uchwała nie dotyczy spraw z zakresu administracji publicznej, o których mowa w art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie terytorialnym. Wyłączona jest zatem możliwość uruchomienia przewidzianej w tym przepisie kontroli sądu administracyjnego takiego aktu organu gminy, który nie dotyczy spraw z zakresu administracji publicznej. Nie jest wyłączona natomiast kontrola sądu powszechnego czynności prawnej niezgodnej z prawem, w odrębnym procesie cywilnym o unieważnienie umowy sprzedaży domu, a także umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste na podstawie art. 58 par. 1 Kc, jeżeli skarżąca twierdzi, pomimo rezygnacji z nabycia lokalu, że umowa narusza jej pierwszeństwo, jako najemcy lokalu w zakresie nabycia lokalu w domu przeznaczonym do sprzedaży i uzyskania współwłasności w użytkowaniu wieczystym gruntu zabudowanego. Na taką możliwość wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 5 października 1990 r. III CZP 50/90.

O nieważności uchwały organu gminy sprzecznej z prawem w sprawie zbycia praw majątkowych gminy lub wydaniu w tym przedmiocie uchwały z nieistotnym naruszeniem prawa orzeka organ nadzoru w trybie art. 91 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./. Na uchwałę zarządu gminy /miasta/ w sprawie sprzedaży określonej osobie oznaczonych praw majątkowych gminy, jako nie dotyczącej sprawy z zakresu administracji publicznej, nie przysługuje skarga do sądu administracyjnego w trybie art. 101 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy.

W tym świetle okazuje się, że zarzuty rewizji nadzwyczajnej są bezzasadne. Podniesione poza zarzutami w uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej uchybienie formalne, że Naczelny Sąd Administracyjny, uznając, iż sprawa nie należy do zakresu administracji publicznej, powinien był skargę jako niedopuszczalną odrzucić /art. 204 Kpc/, a nie oddalić, nie mieści się w zarzutach rażącego naruszenia prawa. Uchybienie to nie może być przeto usunięte z urzędu poza granicami podstaw rewizji nadzwyczajnej.

Z tych względów Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, że brak jest uzasadnionych podstaw do uwzględnienia rewizji nadzwyczajnej. Dlatego na zasadzie art. 421 par. 1 Kpc w związku z art. 211 Kpa orzekł jak w sentencji.