Legitymacja i współuczestnictwo konieczne w procesie o rozwiązanie umowy o dożywocie
Rozwiązanie umowy dożywocia (art. 913 § 2 k.c.) Legitymacja Współuczestnictwo konieczne i jednolite w poszczególnych sprawach
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
W sprawie z powództwa dożywotników o rozwiązanie umowy dożywocia po stronie pozwanych małżonków nie zachodzi współuczestnictwo konieczne.
W przypadku powództwa wytoczonego przeciwko małżonkom o rozwiązanie umowy dożywocia przedmiot sporu stanowią obowiązki, które są dla nich wspólne. Okoliczność, że zachowanie jednego z małżonków zobowiązanych z umowy dożywocia stanowi wypadek wyjątkowy w rozumieniu art. 913 § 2 k.c., nie niweczy wspólności praw i obowiązków małżonków zobowiązanych z umowy dożywocia.
Nie można dopatrywać się współuczestnictwa formalnego po stronie pozwanych małżonków z tego tylko powodu, że w procesie o rozwiązanie umowy dożywocia niekiedy „owa wyjątkowość może zachodzić po stronie tylko jednego z małżonków”.
Charakter uprawnień dożywotnika nie może kształtować, czy nawet wpływać na więź łączącą małżonków jako zobowiązanych z umowy dożywocia. W przypadku małżonków zobowiązanych z umowy dożywocia jest to więź materialna (wewnętrzna) wynikająca z wspólności obowiązków, a nie więź zewnętrzna, która wynika tylko z jednorodzajowych (nie wspólnych) zobowiązań lub z jednakowej (nie tej samej) podstawy faktycznej i prawnej.
Skoro w utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się możliwość odwołania darowizny w stosunku do jednego z małżonków pozostających we wspólnocie małżeńskiej, a także dopuszcza się rozwiązanie umowy przekazania gospodarstwa rolnego w stosunku do jednego z małżonków będących nabywcami, to nie należy wykluczać możliwości rozwiązania w stosunku do jednego z małżonków także umowy dożywocia.
Możliwość rozwiązania umowy dożywocia tylko w stosunku do jednego z małżonków prowadzi do wniosku, że w sprawie z powództwa dożywotników o rozwiązanie umowy dożywocia po stronie pozwanych małżonków nie zachodzi współuczestnictwo konieczne. Łączy ich tylko współuczestnictwo materialne oparte na wspólnym zobowiązaniu solidarnym, a takie zobowiązanie nie stwarza współuczestnictwa koniecznego dłużników.
Uchwała SN z dnia 21 kwietnia 2004 r., III CZP 15/04
Standard: 51811 (pełna treść orzeczenia)
W przypadku, gdy dożywocie zostało ustanowione na rzecz osoby bliskiej zbywcy, uwzględnienie powództwa nabywcy o rozwiązanie umowy powoduje wygaśnięcie dożywocia w stosunku do osoby trzeciej, natomiast powrotne przejście własności w stosunku do zbywcy (por. wyrok SN z dnia 12 listopada 1980 r., I CR 427/80 i z dnia 10 września 1982 r., III CRN 201/82). Wymaga to wytoczenia powództwa przeciwko osobie trzeciej i zbywcy nieruchomości jako współuczestnikom koniecznym (art. 72 § 2 k.p.c.). Niemożliwe jest rozważanie stosunków, o których mowa w art. 913 § 2 k.c., bez udziału dożywotnika, a jednocześnie nie jest możliwe orzekanie, którego skutkiem jest powrotne przejście własności, bez udziału osoby, do której własność ma powrócić.
Zwrot własności z natury rzeczy nastąpić może pomiędzy partnerami przeniesienia własności. Powrotne przejście własności uzyskanej w wyniku umowy o dożywocie może mieć miejsce jedynie pomiędzy partnerami umowy o dożywocie. Jako takie jest ono integralnie związane z instytucją rozwiązania umowy o dożywocie; nie tylko stanowi nieodłączny skutek rozwiązania umowy, ale warunkuje samą rozwiązywalność umowy o dożywocie.
Wyrok SN z dnia 17 marca 2004 r., II CK 91/03
Standard: 55198 (pełna treść orzeczenia)