Dopuszczalność powtórnego zgłoszenia roszczenia mimo identycznej treści żądania

Przedmiotowe granice określa przedmiot rozstrzygnięcia sądu oraz podstawa faktyczna i prawna tego rozstrzygnięcia. Nie są objęte powagą rzeczy osądzonej między innymi roszczenia, które wynikły z nowych okoliczności faktycznych powstałych po wydaniu wyroku, na przykład jeżeli ujawniły się nowe skutki wypadku (wyroki SN: z dnia 18 lipca 1966 r., II PR 276/66; z dnia 14 kwietnia 1980 r., III CZP 19/80).

Wyrok SN z dnia 11 marca 2021 r., I PSKP 11/21

Standard: 60300

W orzecznictwie niekiedy przyjmuje się dopuszczalność powtórnego zgłoszenia roszczenia, mimo identycznej treści żądania oraz przyjęcia nieistnienia powagi rzeczy osądzonej, jeśli po uprawomocnieniu się poprzedniego orzeczenia zaszła tego rodzaju zmiana okoliczności faktycznych sprawy, która uzasadnia rozpatrzenie sprawy w nowym procesie (por. wyrok SN z dnia 5 października 1973 r., I CR 511/73).

Do okoliczności takich zalicza się m.in. późniejsze nastąpienie wymagalności roszczenia, pojawienie się wcześniej niewystępującego interesu prawnego lub zmianę spowodowaną wydaniem decyzji administracyjnej (wyrok SN z dnia 18 kwietnia 1980 r., IV CR 85/80).

 Należy jednak przyjąć, że takiej nowej okoliczności nie może stanowić wydanie wyroku ustalającego prawo lub stosunek prawny co do kwestii mającej znaczenie prejudycjalne w pierwszej sprawie, która wówczas została rozstrzygnięta w sposób odmienny, wyrok taki bowiem ma jedynie charakter deklaratoryjny, gdyż stwierdza istnienie lub nieistnienie określonego prawa lub stosunku prawnego od chwili jego powstania. Wydanie rozstrzygnięcia w tym względzie nie zmienia stosunków prawnych i nie stanowi nowej okoliczności faktycznej w sprawie; dotyczy ono kwestii istnienia lub nieistnienia pewnego prawa lub stosunku prawnego, która została już przesądzona, chociaż w odmienny sposób, w pierwszej sprawie jako przesłanka orzeczenia kończącego postępowanie.

Każdorazowo konieczne jest wyjaśnienie, czy w pierwszej sprawie istnienie lub nieistnienie określonego prawa lub stosunku prawnego było w ogóle przez sąd rozważane i rozstrzygnięte, zbadanie bowiem tej kwestii jest z reguły uzależnione od odpowiednich twierdzeń i zarzutów zgłaszanych przez strony w toku pierwszej sprawy. 

Uchwała SN z dnia 23 września 2009 r., III CZP 50/09

Standard: 53840 (pełna treść orzeczenia)