Uchwała z dnia 1980-04-14 sygn. III CZP 19/80

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 19/80

Uchwała z dnia 14 kwietnia 1980 r.

Przewodniczący: sędzia SN J. Pietrzykowski. Sędziowie SN: T. Bukowski (sprawozdawca), H. Dąbrowski.

Sąd Najwyższy w sprawie ze skargi Marcelego S. o wznowienie postępowania o dział spadku po Wilhelmie S. po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Katowicach postanowieniem z dnia 22 stycznia 1980 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy można domagać się wznowienia postępowania w oparciu o przepis art. 401 § 2 k.p.c., jeżeli ustanowiony w postępowaniu działowym kurator małoletniego nie reprezentował go należycie, doprowadzając do ewidentnego pokrzywdzenia małoletniego?"

podjął następującą uchwałę:

Nie uzasadnia wznowienia postępowania w myśl art. 401 pkt 2 k.p.c. wskazana przez wnoszącego skargę o wznowienie okoliczność, że kurator ustanowiony przez sąd rejonowy w sprawie o dział spadku na podstawie art. 99 k.r.o. nienależycie bronił jego interesów.

Uzasadnienie

Postanowieniem działowym z dnia 8.X.1971 r. Sąd Powiatowy w Tychach przyznał nieruchomość spadkową Romanie S., żonie spadkobiercy, z obowiązkiem spłaty urodzonego w dniu 1.II.1958 r. syna małżonków - Marcelego Leonarda S. Był on reprezentowany przez kuratora ustanowionego w tym postępowaniu działowym przez Sąd Powiatowy na podstawie art. 99 k.r.o. w związku z art. 98 § 2 pkt 2 § 3 k.r.o.

W dniu 13.VII.1979 r. Marceli Leonard S. wystąpił ze skargą o wznowienie postępowania. Twierdził, że postępowanie działowe jest dotknięte nieważnością, ponieważ nie był on należycie reprezentowany przez kuratora, co uzasadnia powołanie się na podstawę wznowienia przewidzianą w art. 401 pkt 2 k.p.c.

Sąd Rejonowy skargę o wznowienie oddalił jako bezzasadną. Przy rozpoznawaniu przez Sąd Wojewódzki rewizji Marcelego Leonarda S., zarzucającego m. in. sprzeczne z interesem skarżącego działanie kuratora, powstało zagadnienie prawne (art. 391 k.p.c.), przytoczone w sentencji niniejszej uchwały.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Nie stanowi uchybienia procesowego, które by mogło wpłynąć na wynik sprawy, ustanowienie kuratora na mocy art. 99 k.r.o. przez Sąd Rejonowy (b. Sąd Powiatowy) rozpoznający sprawę o dział spadku, w której wystąpiła sprzeczność interesów między małoletnim dzieckiem a jednym z rodziców. Sąd ten bowiem działa w granicach swej właściwości funkcjonalnej, skoro stosownie do zasady przewidzianej w art. 568 k.p.c. jest on także sądem opiekuńczym. Podział wewnętrzny czynności sądów rejonowych według rodzaju spraw jest kwestią o charakterze jedynie techniczno-organizacyjnym.

Kurator, o którym mowa w art. 99 k.r.o., jest z mocy ustawy reprezentantem małoletniego, którego interesy mogą być w danej sprawie sprzeczne z interesami rodziców. W takiej sytuacji kurator działa jako przedstawiciel ustawowy małoletniego i tym samym wyłącza w stosunku do małoletniego wynikające z władzy rodzicielskiej rodziców uprawnienie określone w art. 98 § 1 k.r.o. Uprawnienie to i związane z nim obowiązki przechodzą na kuratora ad actum. Podobnie jak nieudolne czy nienależyte prowadzenie sprawy przez innych przedstawicieli ustawowych (rodziców, opiekuna, organu osoby prawnej), a także przez pełnomocnika procesowego, wadliwość działania kuratora ad actum, przejawiająca się w małej aktywności czy nieudolnej obronie interesów reprezentowanego, nie skutkuje nieważności postępowania, chyba że kuratorem ustanowiono osobę nie posiadającą zdolności do czynności prawnych. Pogląd przeciwny prowadziłby do mnożenia się opartych na przepisie art. 401 pkt 2 k.p.c. skarg o wznowienie wnoszonych przez osoby przeświadczone, że kurator nie bronił ich interesów należycie, tzn. co najmniej tak, jakby one same czy przy pomocy adwokata ich broniły. Nawet obiektywnie słuszne niezadowolenie reprezentowanego z działalności kuratora ad actum nie może być uznane za przyczynę nieważności w rozumieniu art. 401 pkt 2 k.p.c. czy art. 369 pkt 2 k.p.c. Podobnie ma się zresztą rzecz, gdy osoba osobiście działająca w postępowaniu sądowym nienależycie broniła swych interesów.

Należy ponadto mieć na uwadze, że kurator, podobnie jak inni przedstawiciele ustawowi, pełnomocnicy procesowi oraz strony w zakresie ich czynności procesowych, w tym także aktów dyspozycyjnych, są poddani kontroli sądu orzekającego (art. 3 § 2, art. 5, art. 203 § 4, art. 213, art. 223 § 1 i in. k.p.c.). Nie jest to jednak równoznaczne ze zwolnieniem kuratora przewidzianego w art. 99 k.r.o. od jakiejkolwiek odpowiedzialności w stosunku do reprezentowanego. Obowiązki kuratora ad actum, podobnie jak obowiązki opiekuna, wypływają z orzeczenia sądowego i dlatego podobnie jak opiekun (art. 164 i art. 178 § 2 k.r.o.) powinien on naprawić szkodę wyrządzoną reprezentowanemu "nienależytym sprawowaniem" kurateli (art. 471 k.c., ewentualnie art. 415 k.c.). Sankcji nieważności postępowania sądowego za takie postępowanie kuratora z art. 99 k.r.o. prawo procesowe nie przewiduje.

Z przyczyn wyżej przytoczonych Sąd Najwyższy na podstawie art. 391 k.p.c. rozstrzygnął przedstawione zagadnienie prawne jak w sentencji uchwały.

OSNC 1980 r., Nr 11, poz. 205