Przesunięcia majątkowe pomiędzy kilkoma podmiotami na podstawie kilku powiązanych ze sobą umów

Istnienie roszczenia przewidzianego w art. 405 k.c. nie jest wykluczone przez to, że świadczenie pieniężne przeszło do pozwanej na podstawie kilku czynności prawnych między różnymi podmiotami. Brak bezpośredniego transferu korzyści majątkowej pomiędzy zubożonym i wzbogaconym nie wyklucza możliwości zastosowania konstrukcji prawnej bezpodstawnego wzbogacenia (por. wyrok SN z dnia 20 lipca 2007 r., I CSK 105/07), w takim jednak wypadku, oceniając, czy zachodzą przesłanki zastosowania art. 405 k.c., należy ustalić treść wszystkich stosunków prawnych łączących strony, przez które doszło do przejścia korzyści majątkowej.

Dochodzenie roszczeń z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia w przypadku, gdy strony łączy węzeł umowny, jest wyłączone wówczas, gdy strona może dochodzić roszczeń ex contractu (por. wyroki SN z dnia 31 stycznia 1969 r., II CR 530/68, z dnia 19 lutego 2002 r., IV CKN 786/00, z dnia 30 stycznia 2007 r., IV CSK 221/06). Taką samą zasadę należy zastosować wówczas, gdy przesunięcie majątkowe następuje pomiędzy kilkoma podmiotami na podstawie kilku powiązanych ze sobą umów. 

Dochodzenie roszczeń z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia będzie wyłączone dopóty, dopóki jednej ze stron umowy przysługuje roszczenie o wykonanie umowy, którego treścią jest obowiązek zwrotu przez kontrahenta umowy korzyści majątkowej uzyskanej przez inny podmiot.

Wyrok SN z dnia 10 lutego 2010 r., V CSK 233/09

Standard: 53621 (pełna treść orzeczenia)