Zwrot świadczenia spełnionego na podstawie decyzji administracyjnej, co do której stwierdzono nieważność

Z punktu widzenia obowiązku zwrotu wzbogacenia, które już nie istnieje, istotne znaczenie ma powinność wzbogaconego liczenia się z obowiązkiem zwrotu w chwili wyzbycia się lub zużycia korzyści.

To, że roszczenie o zwrot świadczenia ze względu na odpadnięcie jego podstawy powstaje dopiero z chwilą odpadnięcia tej podstawy, nie wyklucza powinności wzbogaconego liczenia się z obowiązkiem zwrotu wzbogacenia także w okresie wcześniejszym (por. wyrok SN z dnia 3 października 2005 r., III PK 82/05), niemniej jeżeli do odpadnięcia podstawy prawnej świadczenia dochodzi wskutek stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej, w orzecznictwie – akceptowanym w tym zakresie przez piśmiennictwo – przyjmuje się, że nie można ze względu na zakładane zaufanie do prawidłowego działania organów państwowych wymagać od osoby, która otrzymała świadczenie, aby liczyła się ona z obowiązkiem zwrotu uzyskanej korzyści przed otrzymaniem stosownej informacji o podważeniu decyzji w odpowiednim postępowaniu (zob. uz. uchwały SN z dnia 27 kwietnia 1995 r., III CZP 46/95 oraz orzeczenie SN z dnia 18 lipca 1952 r., C 809/52

Uchwała SN z dnia 7 maja 2010 r., III CZP 26/10

Standard: 53566 (pełna treść orzeczenia)

W państwie prawnym, jakim jest Rzeczpospolita Polska, sprawa zaufania obywatela do prawidłowości decyzji organów państwowych, w tym decyzji administracyjnych, należy do istoty konstytucyjnie ukształtowanego stosunku pomiędzy Państwem a obywatelem. Dlatego też nie można wymagać od osoby, która otrzymała świadczenie w wykonaniu ostatecznej decyzji administracyjnej, aby liczyła się z obowiązkiem zwrotu uzyskanej korzyści dopóty, dopóki nie otrzyma oficjalnej wiadomości, że ważność decyzji jest podważana we właściwym postępowaniu.

Uchwała SN z dnia 27 kwietnia 1995 r., III CZP 46/95

Standard: 53567 (pełna treść orzeczenia)