Niejednolity charakter zgody określonej w art. 63 k.c.; funkcje kontrolne i upoważniające

Zgody osób trzecich nie mają charakteru jednolitego. Kategoria ta obejmuje zarówno zgodę przedstawiciela ustawowego na dokonanie czynności prawnej przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych (por. art. 17 k.c.), która jest środkiem ochrony interesów tej osoby (pełni funkcje kontrolną), jak i zgodę osoby, na której położenie prawne czynność prawna ma bezpośrednio oddziaływać, choć nie jest - i nie stanie się wskutek udzielenia zgody - stroną tej czynności.

Zgoda drugiego typu - do której zalicza się także zgodę małżonka przewidzianą w art. 37 k.r.o. (por. uchwała SN z dnia 5 marca 1981 r., III CZP 1/81, wyroki SN z dnia 20 maja 1999 r., I CKN 1146/97, z dnia 11 czerwca 1999 r., II CKN 390/98, z dnia 8 października 1999 r., II CKN 490/98, postanowienie SN z dnia 13 września 2012 r., V CSK 408/11) - pełni funkcję upoważniającą, stanowiąc podstawę ingerencji w sferę prawną osoby, która nie jest stroną czynności, i wyraz poszanowania jej autonomii woli.

Wypowiadane w doktrynie poglądy, że zgoda osoby trzeciej może odnosić się tylko do konkretnej czynności prawnej (konkretnych czynności), określonej pod względem podmiotowym i przedmiotowym, są właściwe w odniesieniu do zgód o funkcji kontrolnej. Wyrażenie zgody rodzajowej - bez doprecyzowania postanowień przyszłych czynności prawnych, zabezpieczającego interesy strony chronionej - byłoby w takim przypadku równoznaczne z niedopuszczalnym zrzeczeniem się kompetencji kontrolnych przypisanych przez ustawę określonej osobie. Argumentacja ta nie przystaje natomiast do zgód upoważniających, pochodzących od osób, które mają być dotknięte skutkami przyszłych czynności prawnych, nie stając się ich stronami, choć mogłyby same dokonać tych czynności także w charakterze strony (dysponują pełną zdolnością do czynności prawnych).

Wyrok SN z dnia 5 marca 2019 r., II CSK 43/18

Standard: 46779 (pełna treść orzeczenia)