Granice przestrzenne zasiedzenia służebności przesyłu
Zasiedzenie służebności przesyłu (art. 305[4] k.c. w zw. z art. 292; art. 172 i art. 176 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Zasiedzenie służebności następuje w granicach przestrzennych, w których przedsiębiorca przesyłowy manifestował, że korzysta z cudzej nieruchomości przy wykorzystaniu trwałego i widocznego urządzenia. Służebność nie obejmuje innych ograniczeń linii elektroenergetycznej.
W celu określenia obszaru niezbędnego do prawidłowego wykonywania uprawnień wynikających z posiadania służebności przesyłu może być konieczny dowód z opinii biegłego z zakresu elektroenergetyki.
Służebność przesyłu (służebność gruntowa o treści odpowiadającej służebności przesyłu) można zasiedzieć jedynie na tym obszarze nieruchomości na którym była ona wykonywana w sposób czynny, czyli tylko w granicach faktycznego jej posiadania (por. m.in. postanowienie SN z dnia 28 sierpnia 2013 r., V CSK 421/12).
Pojęcia „korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej” czy „zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń” (art. 305[1] k.c.) mają wprawdzie charakter normatywny, jednak są tak ogólne, że w każdym wypadku wymagają ich wypełnienia indywidualną treścią uwzględniającą czynny charakter służebności zarówno w sprawie o ustanowienie służebności przesyłu, jak i stwierdzenia jej zasiedzenia (por. m.in. postanowienie SN z dnia 18 kwietnia 2012 r., V CSK 190/11).
Zasiedzenie służebności następuje w takich granicach przestrzennych w których przedsiębiorca przesyłowy manifestował, że korzysta z cudzej nieruchomości przy wykorzystaniu trwałego i widocznego urządzenia (por. m.in. wyrok SN z dnia 18 kwietnia 2012 r., V CSK 190/11 oraz postanowienia SN z dnia 19 grudnia 2012 r., II CSK 218/12, z dnia 29 listopada 2013 r., I CSK 253/13, z dnia 11 czerwca 2015 r., V CSK 468/14, z dnia 9 lipca 2015 r., I CSK 629/14 i z dnia 18 maja 2016 r., V CSK 531/15).
Granice w jakich było realizowane przez poprzednika prawnego wnioskodawcy władztwo prowadzące do zasiedzenia służebności, należą do ustaleń faktycznych stanowiących domenę Sądów meriti. Brak precyzyjnych ustaleń dotyczących faktycznego zakresu korzystania z nieruchomości przez poprzedników prawnych wnioskodawcy podyktowanych rzeczywistą potrzebą przedsiębiorcy przesyłowego, nie pozwala ocenić czy zgłoszone w skardze zarzuty naruszenia prawa materialnego (art. 287 w zw. z art. 288 k.c. w zw. z art. 3051 k.c.) są uzasadnione (por. m.in. wyroki SN z dnia 26 marca 1997 r., II CKN 60/97 i z dnia 20 kwietnia 2004 r., V CK 92/04).
Postanowienie SN z dnia 27 czerwca 2019 r., IV CSK 244/18
Standard: 46049 (pełna treść orzeczenia)
Nie jest dopuszczalne zasiedzenie służebności w zakresie korzystania z tzw. pasu ochronnego.
Zgodnie z art. 305[1] k.c. obciążenie nieruchomości służebnością przesyłu wiąże się przyznaniem przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c. na tej nieruchomości, prawa, polegającego na korzystaniu z niej w oznaczonym zakresie, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. Chodzi o wykonywanie przez przedsiębiorcę w stosunku do nieruchomości określonych działań mających na celu utrzymanie we właściwym stanie technicznym urządzeń niezbędnych do wykonywania działalności gospodarczej polegającej na dostarczaniu odbiorcom energii.
Niewątpliwie, uprawnieniu przedsiębiorcy do podejmowania określonych działań odpowiada obowiązek właściciela nieruchomości obciążonej ich znoszenia. Wiąże się to także z ograniczeniami właściciela nieruchomości obciążonej co do sposobu korzystania z nieruchomości i takiego jej zagospodarowania, by przedsiębiorca miał zagwarantowaną stałą możliwość dostępu do swoich urządzeń w celu usunięcia awarii, konserwacji, demontażu, wymiany itp.
Z istoty służebności przesyłu nie wynikają jednak innego rodzaju ograniczenia właściciela nieruchomości obciążonej w jego uprawnieniach związanych ze sposobem wykonywania władztwa nad tą nią, a w szczególności takie, które odpowiadałyby przewidzianemu w art. 285 § 1 k.c. pozbawieniu możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań. Zatem nie jest dopuszczalne zasiedzenie służebności w zakresie korzystania ze strefy ochronnej i uprawnienia polegającego na prawie korzystania z nieruchomości obciążonej w zakresie wejścia i wjazdu na grunt celem kontroli, modernizacji i wymiany urządzeń przesyłowych (por. postanowienie SN z dnia 10 listopada 2017 r. V CSK 33/17 i z dnia 23 lutego 2017 r., V CSK 317/16).
Zatem służebność obejmuje tzw. pas niezbędny do prawidłowego korzystania z urządzeń przesyłowych tzw. pas technologiczny, nie dotyczy zaś przestrzeni, w której właściciel ma obowiązek powstrzymywania się z jej zabudową, tzw. pas ochronny. Pas ochronny obejmuje bowiem obszar, na którym dochodzi do ograniczenia prawa własności właściciela gruntu (n.p. poprzez zakaz zabudowy bądź ograniczenia w zabudowie), co nie jest tożsame z korzystaniem przez przedsiębiorcę przesyłowego z tego gruntu. Uwagi te w pełnym zakresie należy odnieść do zakresu korzystania przez przedsiębiorstwo przesyłowe zgodnie z przeznaczeniem z urządzeń przesyłowych posadowionych na nieruchomości, co wiąże się z potrzebą wkraczania na nieruchomość w celu utrzymywania ich w zdatności do użytku.
Oczywiście właściciel gruntu ma prawo wykazywać, iż faktyczny zakres korzystania przez przedsiębiorcę przesyłowego z jego gruntu, jest większy, niż obejmuje to tzw. pas technologiczny.
Wyrok SA w Białymstoku z dnia 23 kwietnia 2018 r., I ACa 485/16
Standard: 19144 (pełna treść orzeczenia)
Służebność pełniąca rolę służebności przesyłu, podobnie jak służebność przesyłu unormowana w art. 305[1] i n. KC, ma charakter czynny. Obejmuje ona uprawnienie do określonych działań dotyczących nieruchomości obciążonej, w szczególności do utrzymywania posadowionych na nieruchomości urządzeń i korzystania z nich zgodnie z ich przeznaczeniem. Nie obejmuje natomiast innych ograniczeń własności związanych z oddziaływaniem linii elektroenergetycznej, polegających m.in. na ograniczeniu właściciela - w strefie ochronnej - w możności dokonywania w stosunku do nieruchomości określonych działań, w tym powstrzymywania się od zabudowy. Ograniczenia te są niezależne od tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości, na której są umiejscowione urządzenia przesyłowe, i nie są objęte treścią ewentualnej służebności obciążającej tę nieruchomość.
Stwierdzenie zasiedzenia służebności w tym zakresie byłoby zatem wadliwe.
Postanowienie SN z dnia 10 listopada 2017 r., V CSK 33/17
Standard: 47037 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 47034 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 10335 (pełna treść orzeczenia)