Obowiązek likwidatora stowarzszenia zgłoszenia do sądu wniosek o ogłoszenie jego upadłości

Likwidator stowarzyszenia prowadzącego działalność gospodarczą obowiązany jest zgłosić do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości, gdy, jego zdaniem, majątek stowarzyszenia nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego. 

Nie można zamknąć postępowania likwidacyjnego, i w konsekwencji tego wykreślić stowarzyszenia z rejestru, przed zaspokojeniem wszystkich jego wierzycieli.

Problem wyłania się natomiast dopiero wtedy, gdy okazuje się, że suma długów likwidowanego przewyższa rzeczywistą wartość aktywów jego majątku, co może być widoczne już z bilansu otwarcia likwidacji lub okazać się w toku postępowania likwidacyjnego. Na likwidatorze ciąży wówczas wynikający z przepisów Prawa upadłościowego (jedn. tekst: Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.) obowiązek złożenia w sądzie wniosku o ogłoszenie upadłości likwidowanego stowarzyszenia (art. 4 § 2 pkt 4).

Nałożenie na likwidatora tego obowiązku jest uzasadnione przede wszystkim ze względu na ochronę wierzycieli, "zamraża" bowiem majątek dłużnika, a mianowicie z jednej strony uniemożliwia uszczuplanie tego majątku, z drugiej zaś pozwala na zahamowanie narastania jego obciążeń (np. przez ustanie biegu odsetek), a nawet, co więcej, pozwala uruchomić instrumenty prawne, za pomocą których majątek dłużnika może ulec powiększeniu (np. w drodze zaskarżenia czynności prawnych upadłego, zdziałanych ze szkodą wierzycieli).

Ogłoszenie upadłości dłużnika stwarza także wierzycielom realną szansę uczestniczenia w podziale całości masy upadłości według zasad Prawa upadłościowego (tzn. reguł, jakie ustawodawca uznał za słuszne), chroniąc ich zarazem przed wyczerpaniem tego majątku na zaspokojenie niektórych tylko wierzycieli, dobranych bądź przypadkowo, bądź dowolnie. Wreszcie, złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości pozwala na pełną weryfikację rzeczywistego stanu majątku dłużnika, ma on bowiem obowiązek na żądanie sądu złożyć aktualny bilans, rachunek wyników i spis wierzycieli.

Wszystkie te względy nie pozwalają dopuścić do rezygnacji ze złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości także w sytuacji, kiedy, zdaniem likwidatora, majątek dłużnika nie wystarcza nawet na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego. Do sądu bowiem należy ocena i rozstrzygnięcie o uwzględnieniu lub oddaleniu wniosku likwidatora, podobnie jak o umorzeniu wszczętego już postępowania upadłościowego w związku z brakiem środków wystarczających nawet na zaspokojenie jego kosztów.

W obydwu powyższych przypadkach orzeczenie sądu stanowić też będzie podstawę do wykreślenia dłużnika z rejestru, co położy kres jego istnieniu jako osoby prawnej (tak też orzeczenie SN z dnia 27 czerwca 1995 r. III CRN 28/95), nie może bowiem istnieć i brać udział w obrocie prawnym osoba prawna całkowicie pozbawiona jakiegokolwiek majątku.

Postanowienie SN z dnia 19 czerwca 1996 r., III CZP 66/96

Standard: 45963 (pełna treść orzeczenia)