Lokalizacja cmentarzy (art. 3 u.c.c.z.)

Zgodnie z art. 3 ustawy o cmentarzach cmentarze zakłada się i rozszerza na terenach określonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Tym samym warunkiem założenia lub rozszerzenia istniejącego cmentarza jest przeznaczenie danego terenu pod taką lokalizację w planie miejscowym. Zamierzając poszerzyć istniejący cmentarz, rada gminy musi uchwalić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego i określić w nim tereny przeznaczone na cmentarz (por. wyrok NSA z 24 września 2019 r., II OSK 2331/18; wyrok NSA z dnia 11 października 2011 r., II OSK 1390/11).

Zgodnie z § 3 ust. 1 rozporządzenia odległość cmentarza od zabudowań mieszkalnych (a także zakładów produkujących artykuły żywności, zakładów żywienia zbiorowego bądź zakładów przechowujących artykuły żywności oraz studzien, źródeł i strumieni, służących do czerpania wody do picia i potrzeb gospodarczych) powinna wynosić co najmniej 150 metrów, przy czym odległość ta może być zmniejszona do 50 metrów pod warunkiem, że teren w granicach od 50 do 150 metrów odległości od cmentarza posiada sieć wodociągową i wszystkie budynki korzystające z wody są do tej sieci podłączone.

Treść przytoczonego przepisu nie wymaga sięgania do wykładni celowościowej lub systemowej. Wystarczy wykładnia językowa z której wynika, że zasadą jest takie lokalizowanie cmentarza, aby m.in. zabudowania mieszkalne znajdowały się w odległości co najmniej 150 metrów od granic obszaru przeznaczonego w planie miejscowym na cmentarz lub jego rozszerzenie.

Tylko wyjątkowo możliwe jest zmniejszenie ww. odległości do nie mniejszej niż 50 metrów od granic planowanego cmentarza, jeżeli zostaną dodatkowo spełnione dwa warunki: po pierwsze w tym obszarze istnieje sieć wodociągowa, po drugie wszystkie istniejące budynki korzystające z wody zostały do tej sieci podłączone.

Wyrok NSA z dnia 4 grudnia 2019 r., II OSK 3102/18

Standard: 43871 (pełna treść orzeczenia)

Celem wydania rozporządzenia o cmentarzach, zgodnie z przepisem upoważniającym art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 31 stycznia 1959r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz.U. Nr 11, poz. 62 ze zm.) – było określenie "szerokości pasów izolujących teren cmentarny od innych terenów, a w szczególności terenów mieszkaniowych". Skoro zatem przepisy rozporządzenia wymagają, aby odległość nowego cmentarza od istniejących zabudowań mieszkalnych wynosiła co najmniej 150m, to tym samym odległość planowanych do realizacji budynków mieszkalnych od istniejącego już cmentarza również powinna wynosić nie mniej niż 150m.

Jak stwierdził NSA w wyroku z dnia 18 grudnia 2012r. (II OSK 1518/11), wyroku z dnia 27 maja 2014r. (sygn. akt II OSK 3047/12) nie ulega wątpliwości, że odcinek 150m pomiędzy cmentarzem i budynkiem mieszkalnym, hotelem z restauracją, niezależnie od tego, czy jest on mierzony od cmentarza do tego budynku, czy też odwrotnie, jest tą samą odległością. Wykładnia celowościowa powołanego przepisu prowadzi do wniosku, że przepisy rozporządzenia określają zarówno w jakiej odległości od innych terenów, w tym terenów o zabudowie mieszkaniowej mogą być lokalizowane nowe cmentarze, jak również w jakiej odległości od istniejących cmentarzy może być lokalizowana inna zabudowa, w tym zabudowa mieszkaniowa.

Przyjęcie ograniczonego działania przepisów rozporządzenia o cmentarzach wyłącznie do cmentarzy nowo zakładanych jest nielogiczne i dysfunkcjonalne z punktu widzenia spójności i niesprzeczności planistycznego reżimu prawnego. Należy mieć też na uwadze, że przepisów prawa materialnego publicznego nie sposób interpretować wyłącznie przy zastosowaniu wykładni gramatycznej, literalnej, lecz konieczne jest sięgnięcie po wykładnię celowościową (funkcjonalną), bądź systemową (por. wyrok NSA z dnia 18 grudnia 2012r. sygn. akt II OSK 1518/11).

Wyrok NSA z dnia 14 października 2014 r., II OSK 823/13

Standard: 43884 (pełna treść orzeczenia)